Η Δημιουργική Δύναμη της 'Απραξίας': Γιατί Κάποτε Χρειάζεται να «Μην Κάνουμε Τίποτα»

Στη σύγχρονη κοινωνία, η απραξία αντιμετωπίζεται ως κάτι αρνητικό, μια εμπειρία που πρέπει να αποφεύγουμε πάση θυσία. Με το κινητό πάντα στο χέρι, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διαθέσιμα κάθε δευτερόλεπτο και ατελείωτο ψηφιακό περιεχόμενο, έχουμε σχεδόν εξαλείψει τις στιγμές «κενού» από την καθημερινότητά μας. Όμως, όλο και περισσότεροι ψυχολόγοι και ερευνητές υποστηρίζουν ότι η απραξία δεν είναι εχθρός· αντίθετα, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία για να βρούμε νόημα και έμπνευση στη ζωή μας.

Ο ρόλος του «default mode network» 

Όταν ο εγκέφαλός μας δεν είναι απασχολημένος με κάποια δραστηριότητα, ενεργοποιείται το λεγόμενο default mode network – ένα δίκτυο περιοχών που ευθύνεται για την ελεύθερη περιπλάνηση της σκέψης. Σε αυτές τις στιγμές ξεπηδούν οι πιο ουσιαστικοί συλλογισμοί: σκεφτόμαστε το νόημα της ζωής μας, αναλογιζόμαστε τις σχέσεις μας ή γεννάμε νέες ιδέες.

Ωστόσο, επειδή συχνά αυτά τα ερωτήματα είναι «δύσκολα» και προκαλούν υπαρξιακή ανησυχία, τείνουμε να αποφεύγουμε την απραξία, γεμίζοντας κάθε λεπτό με οθόνες και ειδοποιήσεις. Το αποτέλεσμα είναι ένας φαύλος κύκλος: όσο περισσότερο αποφεύγουμε τη σιωπή και την απραξία, τόσο λιγότερο αναζητούμε το προσωπικό μας νόημα, με συνέπεια να αυξάνονται τα επίπεδα άγχους και κατάθλιψης.

Γιατί η απραξία είναι απαραίτητη 

Η απραξία δεν είναι απλώς ένα δυσάρεστο συναίσθημα· είναι μια δεξιότητα. Μαθαίνοντας να «καθόμαστε και κάνοντας τίποτα..», εξασκούμαστε να αντέχουμε την εσωτερική μας φωνή και να αντιμετωπίζουμε ερωτήματα που συχνά αποφεύγουμε. Έρευνες έχουν δείξει ότι όσοι αφήνουν το μυαλό τους να «ξεκουράζεται» χωρίς εξωτερικά ερεθίσματα, τείνουν να έχουν περισσότερες δημιουργικές ιδέες και μεγαλύτερη συναισθηματική ανθεκτικότητα.

Ένα χαρακτηριστικό πείραμα του καθηγητή Dan Gilbert στο Χάρβαρντ έδειξε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι προτιμούν να δώσουν στον εαυτό τους ένα μικρό ηλεκτρικό σοκ παρά να μείνουν μόνοι με τις σκέψεις τους για 15 λεπτά. Αυτό αναδεικνύει πόσο δύσκολη μας φαίνεται η απραξία – αλλά και πόσο σημαντικό είναι να μάθουμε να την αγκαλιάζουμε.

Πρακτικές για να ξαναβρούμε τον χρόνο της σιωπής 

Η επιστροφή στην απραξία δεν σημαίνει αποσύνδεση από τον κόσμο, αλλά συνειδητή διαχείριση της προσοχής μας. Ορισμένες πρακτικές που προτείνουν οι ειδικοί είναι:

• Όρια στη χρήση συσκευών: Αποφύγετε το κινητό μετά από μια συγκεκριμένη ώρα το βράδυ και μην το κρατάτε στο κομοδίνο. Ο ύπνος και η χαλάρωση βελτιώνονται άμεσα.
• Γεύματα χωρίς οθόνες: Το φαγητό αποτελεί βασικό χώρο κοινωνικής σύνδεσης. Αποκλείοντας τις συσκευές, επαναφέρουμε την ουσιαστική επικοινωνία.
• Μικρές «ψηφιακές αποτοξινώσεις»: Δοκιμάστε να αφήσετε το τηλέφωνο στο σπίτι όταν πάτε για περπάτημα ή στο γυμναστήριο. Η εμπειρία γίνεται πιο πλούσια και δίνει χώρο σε νέες ιδέες.
• Σκόπιμες στιγμές απραξίας: Αντί να ακούτε πάντα μουσική ή podcast στις μετακινήσεις, αφήστε το μυαλό σας να περιπλανηθεί. Οι πιο ενδιαφέρουσες σκέψεις έρχονται συχνά τότε.

Η απραξία ως μονοπάτι προς το νόημα 

Μαθαίνοντας να αντέχουμε τις στιγμές σιωπής, καλλιεργούμε βαθύτερη σχέση με τον εαυτό μας και με τους άλλους. Η απραξία δεν μας κάνει μόνο πιο δημιουργικούς· μας βοηθά να δούμε καθαρότερα τι έχει πραγματικά σημασία. Στην πραγματικότητα, μπορεί να αποτελέσει το «αντίδοτο» στην επιφανειακή υπερδιέγερση της εποχής μας και να μας οδηγήσει σε μια ζωή με περισσότερο νόημα και αυθεντική χαρά.