Presenteeism: Τι Είναι και Πόσο Κοστίζει στις Επιχειρήσεις

Περίπου 90 % των Αμερικανών εργαζομένων παραδέχονται ότι έχουν εργαστεί ενώ ήταν άρρωστοι – και το 40 % διστάζει ακόμη και να λάβει την άδεια ασθενείας που δικαιούται . Το φαινόμενο αυτό, γνωστό ως «presenteeism», εντείνει άμεσα τις απώλειες παραγωγικότητας: άνθρωποι που είναι παρόντες αλλά λειτουργούν με μειωμένες δυνατότητες. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη, κοστίζει μέχρι και 150 δισ. δολάρια ετησίως στις ΗΠΑ – σχεδόν δέκα φορές περισσότερο από την απουσία λόγω ασθένειας.

Ακόμα πιο ανησυχητικό, είναι ότι επηρεάζει κυρίως το ίδιο το άτομο, τους συναδέλφους και συνολικά την επιχείρηση – μέσω λαθών, καθυστερήσεων, εξάπλωσης νοσημάτων, αυξημένων χρόνων ανάρρωσης και υψηλού άγχους . Επιπλέον, το παρόν φαινόμενο σχετίζεται με το έκτο κατά σειρά αίτιο επαγγελματικής αλλαγής, το burnout, που ταλαιπωρεί το 60 % των εργαζομένων .

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ (HR)

Δομικά αίτια – Πέρα από τις επιφανειακές πολιτικές

Η βασική διαπίστωση της έρευνας Monika Wang είναι ότι δεν πρόκειται απλώς για έλλειψη άδειας ή κακές επιλογές, αλλά για δομικά ζητήματα:

1. Ανελαστικά ωράρια και έλλειψη αυτονομίας

   Γυναίκες σε επαγγέλματα με αυστηρό ωράριο (νοσηλευτές, δασκάλες, διοικητικό προσωπικό) αναφέρουν μεγαλύτερο presenteeism από άνδρες με ίδια καθήκοντα. Αυτό οφείλεται σε φόβο απώλειας δουλειάς, οικονομικών επιπτώσεων ή σε αναγκαιότητα πρόληψης αντικατάστασης .

2. Άντρες σε ευέλικτα πλαίσια αισθάνονται πίεση πάντοτε «ενεργοί»

   Παρά την ευελιξία, οι άνδρες εξακολουθούν να εργάζονται ενώ είναι άρρωστοι, ακολουθώντας το στερεότυπο της αδιάλειπτης συμμετοχής ως ένδειξης επαγγελματισμού και ισχύος .

3. Διεργασιακή ανισορροπία: demands vs. resources

   Το μοντέλο JD‑R (“Job Demands‑Resources”) υποδεικνύει ότι όταν οι απαιτήσεις της εργασίας υπερβαίνουν τους διαθέσιμους πόρους (αυτονομία, υποστήριξη, πολιτικές), τότε ο εργαζόμενος ωθείται να συνεχίσει ακόμη και άρρωστος, αυξάνοντας presenteeism, burnout και κόπωση 

Τα συμπτώματα αυτής της ανισορροπίας είναι: αργή λήψη αποφάσεων, λάθη, αυξημένα ατυχήματα και γενικότερη μείωση της συνολικής απόδοσης – όχι μόνο για τον άρρωστο εργαζόμενο, αλλά και για ολόκληρη την ομάδα .

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ

Έξυπνες στρατηγικές για μείωση του προβλήματος

Οι ηγέτες έχουν ευθύνη να επανασχεδιάσουν τις εργασιακές δομές και να αντιμετωπίσουν τη ρίζα του προβλήματος. Προτείνονται τρεις πυλώνες άμεσης παρέμβασης:

1. Ανάλυση και εξισορρόπηση demands‐resources

• Διεξαγωγή pulse surveys και ομάδων συζήτησης για να εντοπιστούν εργασιακές πιέσεις και έλλειψη πόρων.
• Χαρτογράφηση θέσεων εργασίας βάσει JD‑R προτύπων.
• Εφαρμογή διαδραστικών εργαλείων (π.χ. heat maps) για την ανάδειξη ρόλων υψηλού κινδύνου.

Παραδείγματα από ευρωπαϊκές επιχειρήσεις δείχνουν μείωση burnout στο 30+% και αύξηση της δέσμευσης μετά από θετικές παρεμβάσεις .

2. Εκπαίδευση managers για πρώιμη αναγνώριση κινδύνου

• Εκπαιδεύσεις για να αναγνωρίζουν σημάδια υπέρμετρης πίεσης, late-night emails ή άρνηση χρήσης sick leave.
• Παρεμβάσεις όπως ανακατανομή αρμοδιοτήτων, ευελιξία ή προσωρινή υποστήριξη .
• Μελέτη στο ΗΒ έδειξε ότι εταιρείες με τέτοιες εκπαιδεύσεις έχουν σημαντικά χαμηλότερα ποσοστά presenteeism.

3. Μηχανισμοί συνεχούς feedback και αντίδρασης

• Τακτικές, σύντομες έρευνες για workload, flexibility και αίσθηση στήριξης.
• Άμεση ενημέρωση των αποτελεσμάτων στους εργαζόμενους και ορατές δράσεις (π.χ. no-meeting days).
• Τεστ πανδημίας: συνεχείς παλμοί ευημερίας από τη Microsoft οδήγησαν σε ευελιξία ωραρίου και μείωση εξάντλησης .

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ

Μακροπρόθεσμα οφέλη & ηγετική στρατηγική

Μια τέτοια στρατηγική υπογραμμίζει τη σημασία ενός θετικού psychosocial safety climate – όπου το εργατικό περιβάλλον στηρίζεται στην ψυχική υγεία και την πραγματική φροντίδα των εργαζομένων. Τα αποτελέσματα; Μείωση απουσιών έως 43 %, και έως 72 % μείωση presenteeism.

Οι επιχειρήσεις που επενδύουν σε ευεξία, flexible δομές και εκπαίδευση managers βλέπουν:

• Αυξημένη παραγωγικότητα
• Βελτιωμένη ικανοποίηση και παραμονή προσωπικού
• Ενίσχυση της φήμης employer branding

To presenteeism αποτελεί σοβαρή απειλή για τις σύγχρονες επιχειρήσεις – όχι απλώς ως μεμονωμένη συμπεριφορά, αλλά ως σύμπτωμα οργανωτικών αδυναμιών. Η αντιμετώπισή του απαιτεί δομικές αλλαγές, ισορροπία demands‑resources και ενεργό συμμετοχή της διοίκησης.

Για να ξεπεράσουμε αυτόν τον σιωπηρό «επιδημιολογικό» βραχνά, οι ηγέτες οφείλουν να σχεδιάσουν θέσεις εργασίας που προάγουν εμπιστοσύνη, υγεία και ουσιαστική αποδοτικότητα.