Ο Κίνδυνος των Meeting και το Φαινόμενο-παγίδα του Groupthink

Έχεις συγκαλέσει ένα meeting, αναπτύσσετε το νέο σχέδιο της επιχείρησης, όλοι είναι ενθουσιασμένοι, κανείς δεν έχει κανένα ενδοιασμό και αποχωρείτε χαρούμενοι. Τελικά όμως το project δεν πάει και τόσο καλά. Πέσατε και εσείς θύματα του φαινομένου Groupthink…

Τι είναι το φαινόμενο Groupthink;

Το Groupthink είναι ένα ψυχολογικό φαινόμενο που εμφανίζεται σε μία ομάδα ανθρώπων, στην οποία η αναζήτηση συμμόρφωσης και συμφωνίας μεταξύ των μελών, τα οδηγεί στο να μην εκφράζουν τις πραγματικές τους απόψεις και να οδηγούνται στη λήψη λανθασμένων αποφάσεων.

Τα μέλη της ομάδας προσπαθούν να περιορίσουν τις αντιθέσεις και να φτάσουν σε ένα συμπέρασμα χωρίς κριτική αξιολόγηση του θέματος, καταστέλλοντας τις διαφωνούσες απόψεις και απομονώνοντας τους εαυτούς τους από εξωτερικές επιρροές. Πρόκειται για όρο της κοινωνικής ψυχολογίας που δημιουργήθηκε από τον κοινωνικό ψυχολόγο William H. Whyte, Jr, ο οποίος τον ανέφερε για πρώτη φορά σε ένα άρθρο του το 1952 στο περιοδικό Fortune.

Φέρε στη μνήμη σου την τελευταία φορά που ήσουν μέρος μιας ομάδας, για παράδειγμα για ένα project στη Σχολή. Και φαντάσου ότι κάποιος προτείνει μια ιδέα που σου φαίνεται αρκετά κακή. Παρόλα αυτά, όλοι οι άλλοι στο γκρουπ συμφωνούν με το άτομο που πρότεινε την ιδέα και αρχίζουν να καταθέτουν τρόπους να την υλοποιήσουν. Εκφράζεις το δισταγμό σου ή ακολουθείς την άποψη της πλειοψηφίας;

Σε πολλές περιπτώσεις, οι άνθρωποι υποπίπτουν στο groupthink, όταν πιστεύουν ότι οι αντιρρήσεις τους θα διαρρήξουν την αρμονία του γκρουπ ή όταν υποπτεύονται ότι οι ιδέες τους μπορεί να φέρουν την απόρριψή τους από τα άλλα μέλη. Ο Janis υποστήριξε ότι το groupthink τείνει να επικρατεί σε συνθήκες όπου συνυπάρχουν μεγάλος βαθμός ομοιογένειας στην ομάδα, παράγοντες που δημιουργούν αίσθημα εξωτερικής απειλής, και θέματα κακής συνεργασίας.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ MANAGEMENT & LEADERSHIP

Για αυτό οι manager πρέπει να έχουν επίγνωση αυτού σε συνεδρίες brainstorming. Ενώ στη θεωρία μπορεί να είναι πολύ καλές, αυτό που τελικά συμβαίνει πολλές φορές είναι να επικρατεί το άτομο με τη δυνατότερη φωνή και να αποκτά τον έλεγχο του meeting. Βέβαια υπάρχει η προϋπόθεση και τα υπόλοιπα μέλη να διστάζουν να θίξουν αμφιλεγόμενα θέματα ή εναλλακτικές λύσεις. Οι δυσλειτουργικές δυναμικές του γκρουπ δημιουργούν την ψευδαίσθηση ότι είναι άτρωτο, με μία διογκωμένη σιγουριά ότι η σωστή απόφαση έχει ληφθεί. 

 Άρα τι είναι καλύτερο, ατομική λήψη αποφάσεων ή ομαδική;

Σε κάθε περίπτωση, η ατομική λήψη αποφάσεων περιέχει πολλά προβλήματα (όπως επιλεκτική αντίληψη, υπερβολική ιδιοτέλεια, περιορισμένη γνώση), για αυτό και οι περισσότερες σημαντικές αποφάσεις σήμερα λαμβάνονται από ομάδες.

Οι ομάδες παρέχουν την δυνατότητα να λύνουν τα διλήμματα με πιο γρήγορο και αποτελεσματικό τρόπο απ’ότι ένας άνθρωπος μόνος του. Τα group έχουν περισσότερους πόρους, οι οποίοι τα βοηθούν να βρίσκουν περισσότερες εναλλακτικές λύσεις σε ένα πρόβλημα. Το μοναδικό ίσως μειονέκτημα που ήταν ευρέως γνωστό για τις ομάδες, ήταν ότι απλά μερικές φορές χρειάζονταν περισσότερο χρόνο για να καταλήξουν σε μία απόφαση σε σύγκριση με αν αποφάσιζε ένα άτομο μόνο του.

Μόλις τα τελευταία χρόνια άρχισαν να γίνονται αισθητά και κάποια μειονεκτήματα των ομάδων και να αναγνωρίζεται η έρευνα του Jannis για τις ομάδες με μεγάλη συνοχή και το πόσο αυτή επηρεάζει την δυνατότητα λήψης ποιοτικών αποφάσεων. Οι πολύ δεμένες ομάδες μπορεί να εμφανίζονται ότι παίρνουν αποφάσεις καλύτερα, μιας και καταλήγουν σε συμπέρασμα γρήγορα και με μικρό κόστος σε ενέργεια, παρόλα αυτά όμως, η γρήγορη αυτή διαδικασία λήψης αποφάσεων μπορεί να μειώσει την ικανότητα των μελών να σκεφτούν κριτικά.

Η λύση είναι λοιπόν να είναι μεν οι αποφάσεις ομαδικές, να υπάρχει όμως έγνοια για τους λόγους που μπορούν να δημιουργηθεί το φαινόμενο του Groupthink.

Από τι προκαλείται;

Το Groupthink εμφανίζεται όταν η ομάδα αισθάνεται υπερβολικά καλά με την ίδια, έχει δηλαδή την αίσθηση ότι είναι ανίκητη και υπερβολικά αισιόδοξη. Συνδεδεμένη με αυτή την συμπεριφορά τελειότητας είναι και μια έλλειψη ανοιχτής πολιτικής. Σχετικές προειδοποιήσεις αγνοούνται. Η ομάδα υπερασπίζεται τη συνοχή της έναντι εξωτερικών κινδύνων. Άτομα που έχουν ερωτήσεις τις κρατάνε για τον εαυτό τους.

Έτσι κατά το meeting, η συζήτηση περιορίζεται σε ελάχιστες εναλλακτικές (συχνά μόλις δύο), χωρίς να εξεταστεί το πλήρες εύρος επιλογών. Επίσης, η ομάδα δεν επανεξετάζει την αρχική απόφαση, για ρίσκα και μειονεκτήματα που αρχικά ίσως να μην είχαν εξεταστεί.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ

Ο Janis κωδικοποίησε κάποια σημεία για τους λόγους που προκαλούν το φαινόμενο αυτό:

• Δομικοί Λόγοι

• Απομόνωση της ομάδας από το περιβάλλον

• Έλλειψη διαδικασιών λήψης αποφάσεων

• Τα μέλη έχουν μεγάλη ομοιογένεια και παρόμοιο background

• Συγκυριακοί Λόγοι

• Υψηλές εξωτερικές απειλές που δημιουργούν πίεση

• Πρόσφατες αποτυχίες

• Λόγοι σχετικοί με τη συνοχή της ομάδας

• Η συνοχή της ομάδας και η ομοφωνία είναι πιο σημαντικές από την ατομική έκφραση απόψεων

• Έμμεση πίεση στα μέλη να συμμορφωθούν με την πλειοψηφία, διαφορετικά θεωρούνται μη πιστοί στην ομάδα

• Αυτό-λογοκρισία. Οδηγεί τους ανθρώπους που μπορεί να έχουν αμφιβολίες να κρύβουν τις αντιρρήσεις τους

• Αίσθηση ότι η ομάδα είναι άτρωτη

Πώς να το αποφύγεις και να κάνεις τα meeting πιο αποτελεσματικά

Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορεί να κάνει ένας manager για να αποφύγει το Groupthink:

• Ακολουθεί μια καλή διαδικασία για το meeting με σαφείς διαδικασίες

• Ορίζει σαφή ατζέντα στην οποία επαναφέρει την ομάδα ανά τακτά διαστήματα

• Παρουσιάζει και τις αντίθετες απόψεις, ως υλικό προς εξέταση

Μία καλή μέθοδος είναι να παρουσιάζεται στην αρχή μία πρόταση, αλλά και εναλλακτικές επιλογές. Η ομάδα τότε εξετάζει την αρχική πρόταση με τέσσερα ερωτήματα κατά νου:

• Είναι η λογική επιλογής της συγκεκριμένης πρότασης έναντι άλλων επιλογών σωστή;

• Υπάρχουν καλύτερες εναλλακτικές;

• Υπάρχουν προβλήματα ή λάθη στην αρχική πρόταση;

• Μπορεί να βελτιωθεί περαιτέρω;

Και μόνο αφού έχουν απαντηθεί αυτά τα ερωτήματα, προχωρά η ομάδα στο επόμενο βήμα που είναι το πώς θα υλοποιηθεί η συγκεκριμένη πρόταση. Άλλες δράσεις που μπορεί να αναλάβει ο manager αφορούν προληπτική δράση. Έτσι μπορεί να:

• Ορίσει σε όλα τα μέλη το ρόλο του «αξιολογητή», κάτι που θα επιτρέψει σε κάθε μέλος να εκφράζει ελεύθερα αντιρρήσεις και αμφιβολίες

• Θέσει ως προτεραιότητα από την ομάδα την εξέταση όλων των εναλλακτικών πριν ληφθεί μία απόφαση

• Ορίζει σε κάθε meeting για ένα μέλος (διαφορετικό κάθε φορά) τον ρόλο του «Συνηγόρου του Διαβόλου»

• Ενθαρρύνει όλα τα μέλη να συμμετέχουν πλήρως και να έχουν κριτική σκέψη

• Υποστηρίζει την υγιή ανταλλαγή απόψεων και αντιρρήσεων

Τέλος, υπάρχει και η διαδικασία συνοχής που θα πρέπει να φροντίσει καθώς το είδος λήψης αποφάσεων που περιγράψαμε πιο πάνω μπορεί όντως να δημιουργήσει προσωρινές ρωγμές στη συνοχή του γκρουπ (και όπως αναφέραμε η επιθυμία να αποφευχθεί αυτό είναι μία από τις κρυφές αιτίες του groupthink). Μία καλή εναλλακτική λοιπόν για να επανέλθει η συνοχή του group είναι μόλις ληφθεί η απόφαση στο 60-70% του χρόνου, στο υπόλοιπο μέρος να προχωρήσει όλη η ομάδα σε brainstorming για το πώς θα υλοποιηθεί. Αυτό θα επιτρέψει σε όλους (συμπεριλαμβανομένων των αρχικά διαφωνούντων) να έχουν την ευκαιρία να αλληλεπιδράσουν ξανά, τώρα όμως σε ένα λιγότερο φορτισμένο θέμα. Αυτή η τεχνική θα επιτρέψει την αποφόρτιση των μελών της ομάδας και την επανένωση του group.

Το Groupthink είναι αποτέλεσμα κακών διαδικασιών, απομόνωσης και μια επιθυμίας διατήρησης πάση θυσία της συνοχής της ομάδας. Όλοι αυτοί οι παράγοντες όμως μπορούν να αντιμετωπιστούν θετικά, ώστε οι ομαδικές αποφάσεις να βελτιωθούν και να έχουν μόνο θετική επίδραση στην επιχείρηση και την πορεία της.

humanadvanced.com

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

• ΑΡΘΡΟ: Ευτυχισμένος Εργαζόμενος. 3 Βήματα για να γίνει Πραγματικότητα
  
• ΑΡΘΡΟ: 5 δεξιότητες που δεν γνώριζες ότι χρειάζεσαι στον κλάδο της πληροφορικής
  
• ΑΡΘΡΟ: Ανθρώπινο Δυναμικό... Ώρα Μηδέν: Ενσωμάτωση Προσωπικής και Επαγγελματικής ζωής
  
• NEA: 100% Επιχορηγημένα Σεμινάρια Ζωτικής Σημασίας και Δωρεάν Συμβουλευτικές Υπηρεσίες από το CIIM
  
• NEA: MMC: Το Σεμινάριο-σταθμός, για την Επικοινωνία, που αλλάζει τους όρους της εργασίας
• NEA: Kinanis Academy: Σεμινάριο για τη Νομική και Πρακτική επιμέλεια στο τομέα των Ακινήτων (CyBar 6 CPD)