Αναβλητικότητα: Όταν ο εγκέφαλος αντιστέκεται – και πώς να τον νικήσουμε

Έχεις γράψει την εργασία στη λίστα «να γίνει» εδώ και μια εβδομάδα. Έχεις αποφασίσει να στείλεις εκείνο το σημαντικό email, αλλά… όχι ακόμα. Μπορεί να φαίνεσαι πολυάσχολος απαντώντας μηνύματα ή ξεκαθαρίζοντας φακέλους, αλλά τα σημαντικά καθήκοντα παραμένουν στο τέλος της λίστας. Αυτό το φαινόμενο έχει ένα όνομα: αναβλητικότητα.

Η αναβλητικότητα δεν είναι αδυναμία χαρακτήρα, αλλά αντίδραση του εγκεφάλου μας σε κάτι που φαίνεται δύσκολο, αόριστο ή απειλητικό. Είναι αποτέλεσμα αυτού που οι ειδικοί αποκαλούν παροντική προκατάληψη (present bias): δίνουμε υπερβολική αξία στις άμεσες δυσκολίες σε σχέση με τα μελλοντικά οφέλη.

Το καλό νέο είναι ότι η αναβλητικότητα μπορεί να αντιμετωπιστεί. Όχι με αυτομαστίγωση, αλλά με έξυπνες τακτικές που βοηθούν το μυαλό μας να επαναξιολογήσει το «κόστος» και το «όφελος» κάθε πράξης.

1. Δείξε στον εγκέφαλό σου τα οφέλη… τώρα!

Ο εγκέφαλος αντιδρά καλύτερα σε εικόνες, όχι σε αφηρημένες έννοιες. Αν θέλεις να ολοκληρώσεις ένα έργο, φαντάσου με ακρίβεια πώς θα νιώσεις όταν το έχεις τελειώσει. Πώς θα αντιδράσει ο συνάδελφος που περιμένει αυτό το email; Πώς θα κοιμηθείς το βράδυ, ξέροντας ότι έκανες το δύσκολο βήμα;

Μια απλή ψυχική αναπαράσταση της ικανοποίησης μπορεί να είναι αρκετή για να ενεργοποιήσει τη δράση. Επίσης, μπορείς να προδεσμευτείς δημόσια — δηλαδή να πεις σε άλλους τι σκοπεύεις να κάνεις και πότε. Όταν εκθέτεις την πρόθεσή σου, η κοινωνική πίεση λειτουργεί θετικά, καθώς όλοι θέλουμε να φανούμε συνεπείς.

Τέλος, αντιστρέφοντας τη σκέψη, σκέψου τι θα συμβεί αν δεν προχωρήσεις. Συχνά, αγνοούμε τις συνέπειες της αδράνειας. Αν δεν ετοιμάσεις την παρουσίαση σήμερα, θα χάσεις την ευκαιρία να πάρεις ανατροφοδότηση. Αν δεν διαβάσεις τώρα, ίσως αύριο είναι αργά για να καλύψεις την ύλη. Η συνειδητοποίηση αυτών των επιπτώσεων μπορεί να σε κινητοποιήσει.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ SOFT SKILLS

2. Κάνε την εκκίνηση πιο εύκολη

Ένας σημαντικός λόγος που αποφεύγουμε μια εργασία είναι ότι μας φαίνεται τεράστια. Η λύση; Διέσπασέ τη σε μικρά βήματα. Αντί να γράφεις «μάθε Ισπανικά», γράψε «βρες εφαρμογή για εκμάθηση Ισπανικών». Το πρώτο βήμα πρέπει να είναι τόσο εύκολο που να μην έχεις καμία δικαιολογία να μην το κάνεις.

Κι αν θέλεις να κάνεις το βήμα πιο ευχάριστο, συνδύασέ το με κάτι ευχάριστο. Για παράδειγμα, κάνε τη δουλειά σου σε ένα αγαπημένο καφέ ή άκου την αγαπημένη σου μουσική καθώς την κάνεις. Ο εγκέφαλος θα συνδέσει την ενέργεια με απόλαυση, κι αυτό θα μειώσει την αντίσταση.

3. Ξεσκέπασε το κρυφό εμπόδιο

Υπάρχουν φορές που, ακόμα κι αν έχεις ξεκάθαρο στόχο και σχέδιο, δεν μπορείς να ξεκινήσεις. Αυτό συνήθως σημαίνει ότι υπάρχει ένας αφανής λόγος. Κάτι σε κρατά πίσω, συχνά υποσυνείδητα. Ρώτησε τον εαυτό σου: «Γιατί διστάζω;» Και μετά ξαναρώτα: «Και γιατί συμβαίνει αυτό;»

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ

Αυτή η αυτοδιερεύνηση μπορεί να αποκαλύψει ένα εσωτερικό δίλημμα: θέλεις να κάνεις πρωινή γυμναστική, αλλά επίσης θέλεις να παίρνεις πρωινό με την οικογένειά σου. Όταν γίνει φανερή η σύγκρουση, μπορείς να βρεις λύσεις. Ίσως να κάνεις γυμναστική το απόγευμα ή να μεταφέρεις το πρωινό 10 λεπτά νωρίτερα.

Η αναβλητικότητα δεν είναι ένδειξη τεμπελιάς — είναι σημάδι ότι το μυαλό χρειάζεται υποστήριξη για να διαχειριστεί αβεβαιότητα, πίεση και ασάφεια. Αντί να προσπαθείς να τη «νικήσεις» με δύναμη, παίξε έξυπνα: κάνε την απόφαση πιο ελκυστική, πιο ξεκάθαρη, πιο εύκολη.

Την επόμενη φορά που θα κοιτάς μια ξεχασμένη εργασία στη λίστα σου, κάνε ένα μικρό βήμα: φαντάσου τον εαυτό σου αφού την έχεις ολοκληρώσει. Μπορεί να είναι το μόνο που χρειάζεσαι για να ξεκινήσεις.