Tο «άγχος συνείδησης» των φροντιστών στο τομέα της υγείας και κοινωνικής φροντίδας

Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία ανησυχεί για τις επιπτώσεις

Οι κύριοι επαγγελματικοί κίνδυνοι περιλαμβάνουν: βιολογικούς κινδύνους, με την οποιαδήποτε μορφή έκθεσης σε βιολογικούς παράγοντες όπως π.χ. παθογόνα που μεταδίδονται με το αίμα και μολυσματικοί βιολογικοί παράγοντες (π.χ. Covid-19), χημικούς κινδύνους, συμπεριλαμβανομένης της έκθεσης σε επικίνδυνα φαρμακευτικά προϊόντα (π.χ. θεραπεία καρκίνου) και σε απολυμαντικά.

Πάνω από ένας στους δύο εργαζόμενους (58,5%) στον τομέα της υγείας και της κοινωνικής φροντίδας, σε σύγκριση με το 44,6% του συνόλου των εργαζομένων, αναφέρει έκθεση σε παράγοντες κινδύνου που μπορούν να επηρεάσουν δυσμενώς την ψυχική ευεξία, καταλαμβάνοντας την υψηλότερη θέση σε όλους τους τομείς (Eurostat, 2021). Αυτό επισημαίνει σε επιστημονικό έγγραφό του ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία (OSHA) αξιοποιώντας σχετικά στοιχεία της Eurostat.

03/10/2023 - Κατάρτιση Κατ’ οίκον Φροντιστών

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της τρίτης Ευρωπαϊκής Ερευνας Επιχειρήσεων (ESENER 2019), όλοι οι παράγοντες ψυχοκοινωνικού κινδύνου που ερευνήθηκαν ήταν πιο συχνoί στους φροντιστές απ’ ό,τι σε όλους τους τομείς μαζί. Ο τομέας της υγείας και της κοινωνικής περίθαλψης είναι ένας από τους μεγαλύτερους, απασχολώντας περίπου το 11% του συνόλου των εργαζομένων στην Ε.Ε. Ο κλάδος αναπτύσσεται σταθερά την τελευταία δεκαετία και είναι πιθανό να συνεχίσει την αυξητική πορεία δεδομένης της γήρανσης του πληθυσμού της Ε.Ε.

Ο τομέας της υγείας και της κοινωνικής περίθαλψης αναγνωρίζεται ως τομέας υψηλού κινδύνου (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2011), με τους εργαζόμενους να εκτίθενται σε ευρύτατο φάσμα κινδύνων για την υγεία και την ευημερία τους. Οι κύριοι επαγγελματικοί κίνδυνοι περιλαμβάνουν: βιολογικούς κινδύνους, με την οποιαδήποτε μορφή έκθεσης σε βιολογικούς παράγοντες όπως π.χ. παθογόνα που μεταδίδονται με το αίμα και μολυσματικοί βιολογικοί παράγοντες (π.χ. Covid-19), χημικούς κινδύνους, συμπεριλαμβανομένης της έκθεσης σε επικίνδυνα φαρμακευτικά προϊόντα (π.χ. θεραπεία καρκίνου) και σε απολυμαντικά.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ

Αλλά δεν λείπουν και οι σωματικοί κίνδυνοι, όπως οι πτώσεις, η έκθεση σε θόρυβο, η ιονίζουσα ακτινοβολία, καθώς και οι εργονομικοί κίνδυνοι, όπως για παράδειγμα η ανύψωση ή οι στατικές θέσεις κατά τον χειρισμό του ασθενούς. Η έκθεση σε σωματικούς κινδύνους είναι από μόνη της ένας παράγοντας κινδύνου για στρες. Για παράδειγμα, οι μυοσκελετικές διαταραχές μπορούν να συμβάλουν σε στρες και ψυχική υπερφόρτωση και αντίστροφα.

Σύμφωνα με την έρευνα OSH Pulse του EU-OSHA, το 30% των ερωτηθέντων στον τομέα της υγείας και της κοινωνικής περίθαλψης ανέφεραν ότι είχαν βιώσει εργασιακό στρες, κατάθλιψη ή άγχος τους τελευταίους 12 μήνες.

Οι απαιτήσεις έχει διαπιστωθεί ότι αυξάνουν τον κίνδυνο καταθλιπτικών διαταραχών και άλλων προβλημάτων ψυχικής υγείας. Οι εργαζόμενοι βιώνουν άγχος όταν οι απαιτήσεις από τη δουλειά τους είναι υπερβολικές και μεγαλύτερες από αυτές που μπορούν να αντιμετωπίσουν. Για παράδειγμα, οι νοσηλευτές μπορεί να βιώσουν την αίσθηση ότι δεν μπορούν να παρέχουν καλή φροντίδα λόγω έλλειψης χρόνου («άγχος συνείδησης»). Το άγχος στον χώρο εργασίας που δεν αντιμετωπίζεται με επιτυχία οδηγεί στην ανάπτυξη εξουθένωσης. Μελέτες έχουν δείξει ότι ο επιπολασμός της επαγγελματικής εξουθένωσης είναι πράγματι υψηλός μεταξύ των νοσηλευτών και των γιατρών.

Διάφορες μελέτες έχουν δείξει ότι παράγοντες ψυχοκοινωνικού κινδύνου όπως υψηλές απαιτήσεις εργασίας (σε συνδυασμό με χαμηλό έλεγχο), απαιτητικά προγράμματα εργασίας και εναλλασσόμενες και ακανόνιστες βάρδιες μπορούν επίσης να συμβάλουν στην ανάπτυξη μυοσκελετικών διαταραχών.

Επιπλέον, αυξάνονται οι έρευνες που υποδεικνύουν πιθανή σύνδεση μεταξύ της εργασίας με βάρδιες και του καρκίνου (του μαστού). Μάλιστα, ο Διεθνής Οργανισμός Ερευνας για τον Καρκίνο έχει ταξινομήσει την εργασία με βάρδιες ως πιθανό καρκινογόνο (IARC, 2020) και μια πρόσφατη μελέτη από το Εθνικό Πρόγραμμα Τοξικολογίας των Ηνωμένων Πολιτειών κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η επίμονη εργασία σε νυχτερινή βάρδια έχει ως αποτέλεσμα την κιρκαδική διαταραχή η οποία μπορεί να προκαλέσει καρκίνο (NTP, 2021).

Τέλος, εκτός από τον αντίκτυπο στην υγεία των εργαζομένων, το εργασιακό άγχος συμβάλλει επίσης στην πρόθεση των εργαζομένων να εγκαταλείψουν τον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης.