Καύσωνες και Κλιματισμός: Tο Περιβαλλοντικό Κόστος για να δροσιστούμε και τι ισχύει στην Κύπρο;

Οι καύσωνες δεν αποτελούν πλέον ένα σπάνιο φαινόμενο, αλλά τη νέα «κανονικότητα» για την Ευρώπη και, φυσικά, για την Κύπρο. Οι παρατεταμένες περίοδοι υψηλών θερμοκρασιών ωθούν όλο και περισσότερους πολίτες να θεωρούν τον κλιματισμό όχι απλώς πολυτέλεια, αλλά αναγκαιότητα. Όμως, ποιο είναι το τίμημα για το περιβάλλον και τι σημαίνει αυτό για τη χώρα μας;

Η έκρηξη στη χρήση κλιματισμού στην Ευρώπη 

Η Ιταλία καταγράφει τη μεγαλύτερη κατανάλωση κλιματισμού στην Ευρώπη, απορροφώντας πάνω από το ένα τρίτο της συνολικής ενέργειας που χρησιμοποιείται για αυτόν τον σκοπό στην ΕΕ. Ακολουθεί η Ελλάδα, ενώ Γαλλία και Ισπανία συμπληρώνουν την πρώτη τετράδα. Οι υψηλές θερμοκρασίες που φτάνουν ακόμα και τους 48°C, σε συνδυασμό με τον γηρασμένο πληθυσμό της Ιταλίας, εξηγούν την εξάρτηση από τον κλιματισμό.

 Ωστόσο, η κατανάλωση κλιματισμού, παρά την αίσθηση ότι αυξάνεται ραγδαία, αντιπροσωπεύει μόλις το 0,6% της συνολικής οικιακής κατανάλωσης ενέργειας στην ΕΕ. Το μεγαλύτερο ενεργειακό βάρος συνεχίζουν να έχουν η θέρμανση χώρων (62,5%) και το ζεστό νερό (15%).

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ESG

Η Κύπρος στον χάρτη της υπερκατανάλωσης 

Παρότι η Κύπρος δεν αναφέρεται στις σχετικές ευρωπαϊκές έρευνες ως αυτόνομη κατηγορία –λόγω του μικρού της μεγέθους– οι συνθήκες στο νησί προσομοιάζουν έντονα με αυτές της Ελλάδας. Σύμφωνα με στοιχεία της ΑΗΚ, η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας τα καλοκαίρια έχει αυξηθεί σταθερά την τελευταία πενταετία, με κορύφωση τις απογευματινές ώρες όταν ενεργοποιούνται μαζικά τα κλιματιστικά. Μάλιστα, τον Ιούλιο του 2024 καταγράφηκε ρεκόρ ζήτησης με κατανάλωση που ξεπέρασε τα 1.150 MW, γεγονός που επιβεβαιώνει ότι οι Κύπριοι στηρίζονται ολοένα και περισσότερο στον κλιματισμό για να αντιμετωπίσουν καύσωνες που φτάνουν συχνά ή και ξεπερνούν τους 43°C.

Περιβαλλοντικό κόστος και φαύλος κύκλος 

Η αυξημένη χρήση κλιματισμού δημιουργεί έναν επικίνδυνο φαύλο κύκλο: για να αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλλαγή, καταναλώνουμε περισσότερη ενέργεια, επιτείνοντας το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Τα κλιματιστικά ευθύνονται ήδη για σχεδόν το 4% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, ενώ τα ψυκτικά μέσα που χρησιμοποιούν –όπως οι υδροφθοράνθρακες (HFC)– επιβαρύνουν περαιτέρω το περιβάλλον.

 Η κατασκευή και απόσυρση των κλιματιστικών αποτελεί επίσης πρόβλημα. Τα περισσότερα είναι κατασκευασμένα από πλαστικό και μέταλλα όπως αλουμίνιο και χαλκό, που αν δεν ανακυκλωθούν σωστά, μολύνουν το έδαφος και τις θάλασσες.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ

Υπάρχει εναλλακτική; 

Παρά την εξάρτηση, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι υπάρχουν λύσεις που μπορούν να μειώσουν τη χρήση κλιματιστικών χωρίς να υποβαθμιστεί η ποιότητα ζωής. Η μόνωση κτιρίων, η χρήση ανεμιστήρων οροφής, οι «πράσινες» στέγες και οι σκιάσεις μπορούν να περιορίσουν την ανάγκη για έντονη ψύξη. Στην Κύπρο, ορισμένοι δήμοι εξετάζουν ήδη προγράμματα φύτευσης δέντρων σε αστικές περιοχές για μείωση της θερμοκρασίας.

Παράλληλα, η ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών μέσω κρατικών σχεδίων επιχορήγησης συμβάλλει στη μείωση της κατανάλωσης, ενώ η σταδιακή αντικατάσταση των παλιών ενεργοβόρων κλιματιστικών με πιο αποδοτικά μοντέλα νέας τεχνολογίας είναι καθοριστική.