Τοξικός Προϊστάμενος: Πώς να τον Εντοπίσετε, να τον Αντιμετωπίσετε και να Προστατευθείτε

Η εργασία υπό την σκιά ενός τοξικού προϊσταμένου δεν είναι απλώς δύσκολη· μπορεί να καταστεί ακόμη επικίνδυνη για την επαγγελματική σας εξέλιξη και την ψυχική σας υγεία. Όταν η ηγεσία χαρακτηρίζεται από έλλειψη εμπιστοσύνης, μιζέρια, μικροδιαχείριση ή έμμεση επιβολή φόβου, η αποδοτικότητα, η καινοτομία και η συνεργασία ενός τμήματος υπονομεύονται. Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση, το 71% των εργαζομένων έχει βιώσει τουλάχιστον μία φορά τοξική διαχείριση και το 31% βρίσκεται αυτή τη στιγμή υπό τη σκιά ενός τοξικού διευθυντή.

Πώς αναγνωρίζεται ένας τοξικός προϊστάμενος

Υπάρχουν σαφείς και επαναλαμβανόμενοι «κόκκινοι σημαίες» που μπορούν να βοηθήσουν στην έγκαιρη ανίχνευση της συμπεριφοράς:

• Αγνόηση ή απαξίωση απόψεων: ένας προϊστάμενος που απορρίπτει τις προτάσεις των υφισταμένων του, δεν ενθαρρύνει σχόλια ή ιδέες, δημιουργεί έλλειψη συμμετοχής και καινοτομίας.
• Μικροδιαχείριση (micromanagement): Παρακολούθηση κάθε λεπτομέρειας από πάνω, έλλειψη εμπιστοσύνης, συνεχής έλεγχος. Η μελέτη Bad Boss Index 2025 διαπιστώνει ότι το 1/3 των εργαζομένων σκέφτηκε να φύγει λόγω μικροδιαχείρισης.
• Διπρόσωπη ή ανασφαλής συμπεριφορά: Συμπεριφορά που διαφέρει ανάμεσα σε ανώτερα και κατώτερα στελέχη, όπου ο προϊστάμενος παρουσιάζει διαφορετικό πρόσωπο μπροστά σε τρίτους, υπονοώντας εσωτερική ανασφάλεια και αδιαφάνεια.
• Παράλογες προσδοκίες και έλλειψη υποστήριξης: Απαιτήσεις υπερβολικές, αδιάφορη ανάπτυξη των εργαζομένων, ηγεσία που δεν «ανεβάζει» αλλά κρατά στάσιμους τους συνεργάτες.
• Έλλειψη ψυχολογικής ασφάλειας: Οι ομάδες υπό τοξική ηγεσία δεν αισθάνονται ότι μπορούν να μιλήσουν, να κάνουν λάθη ή να προτείνουν κάτι νέο. Η έλλειψη αυτή της ασφάλειας μπλοκάρει τις ιδέες και την εμπλοκή.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ

Οι Επιπτώσεις στην Εργασία και την Υγεία

Η τοξική ηγεσία δεν επηρεάζει μόνο το «πώς δουλεύουμε», αλλά και το «πόσο». Η ερευνητική ανασκόπηση του 2025 υποδεικνύει ότι οι εργαζόμενοι σε τέτοια περιβάλλοντα εμφανίζουν υψηλότερα ποσοστά άγχους, εξουθένωσης (burnout), αυξημένα επίπεδα απουσιών και μεγαλύτερες πιθανότητες αλλαγής θέσης ή αποχώρησης. Από πλευράς οργανισμού, η απώλεια ταλέντων, η χαμηλή εμπλοκή και η μειωμένη απόδοση μεταφράζονται σε σημαντικό οικονομικό κόστος.

Πρακτικές Συμβουλές για να Προστατευθείτε

1. Τεκμηρίωση συμπεριφορών: καταγράψτε περιστατικά — ημερομηνία, ώρα, πρόσωπα, λόγια — καθώς αυτό θα σας στηρίξει αν χρειαστείτε παρέμβαση ή μετακίνηση.

2. Ανοιχτός διάλογος με τον προϊστάμενο: Σε ήπιες περιπτώσεις, μπορεί να βοηθήσει μια ήρεμη συζήτηση με αναφορά σε συγκεκριμένες συμπεριφορές και τα αποτελέσματά τους.

3. Στήριξη από συναδέλφους: Συζητήστε με αξιόπιστους συναδέλφους — η κοινή αναγνώριση της κατάστασης μπορεί να ενισχύσει τη δράση σας.

4. Αυτοφροντίδα: Μην υποτιμάτε τα σημάδια στρες, υπερκόπωσης ή φόβου· φροντίστε τη φυσική και ψυχική σας υγεία.

5. Επικοινωνία με Τμήμα Ανθρώπινου Δυναμικού (HR): Αν η κατάσταση δεν αλλάζει, αναφέρετε το ζήτημα στο HR με τεκμηριωμένα στοιχεία· ζητήστε διαμεσολάβηση ή αλλαγή τμήματος.

6. Στρατηγικός σχεδιασμός εξόδου: Αν η ζημιά είναι ήδη μεγάλη και η αλλαγή αδύνατη, αρχίστε να εξετάζετε εσωτερική μετακίνηση ή νέα επαγγελματική ευκαιρία. Τα στοιχεία δείχνουν ότι όλο και περισσότεροι εργαζόμενοι (ιδιαίτερα Millennials και Gen Z) δίνουν προτεραιότητα στην ψυχική τους ευημερία παρά μόνο στο εισόδημα.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ MANAGEMENT & LEADERSHIP

Ανανεωμένη Οπτική με Βάση τις Νέες Έρευνες

• Μια μελέτη (2025) χρησιμοποιεί μοντέλα θεωρίας παιγνίων για να εξετάσει πώς ένας ακραίος τοξικός διευθυντής (π.χ. ναρκισσιστής) διαχειρίζεται την εξουσία και πώς ο εργαζόμενος μπορεί να αντιδράσει μέσω στρατηγικών «σήματων» και αναφορών.
• Νέα έρευνα επισημαίνει ότι ο τοξικός προϊστάμενος παραμένει σε θέση εξουσίας όταν συνδυάζεται με έλλειψη ουσιαστικής παρέμβασης και υποστήριξης από το HR – δείχνοντας ότι το πρόβλημα δεν είναι μόνο ο διευθυντής, αλλά όλη η κουλτούρα που τον καλύπτει.

Η αντιμετώπιση ενός τοξικού προϊσταμένου φαντάζει δύσκολη, αλλά δεν είναι αδύνατη. Η κατανόηση της συμπεριφοράς, η τεκμηρίωση, η υποστήριξη και η ενέργεια για αλλαγή μπορούν να εξασφαλίσουν όχι μόνο την επαγγελματική σας επιβίωση, αλλά και την ανάπτυξη και ψυχική σας υγεία. Θυμηθείτε: δεν πρόκειται απλώς να επιβιώσετε, μπορείτε να ανθίσετε. Αν κάποια στιγμή διαπιστώσετε ότι «η δουλειά σας τρώει ψυχή», είναι σήμα να δράσετε.