Systems Thinking: Γιατί Αποτελεί Άμεση Πρωτεραιότητα

Η επιχειρηματική καινοτομία τα τελευταία χρόνια έχει οδηγήσει σε τεράστια οικονομική και κοινωνική πρόοδο. Από τις ψηφιακές πλατφόρμες μέχρι τις ανανεώσιμες τεχνολογίες, οι νέες ιδέες έχουν αλλάξει τον τρόπο που εργαζόμαστε, επικοινωνούμε και καταναλώνουμε. Ωστόσο, αυτή η πρόοδος συχνά συνοδεύεται από αθέλητες συνέπειες. Το πλαστικό, για παράδειγμα, έφερε ευκολία και χαμηλό κόστος στην κατανάλωση, αλλά δημιούργησε μια τεράστια περιβαλλοντική κρίση. Αντίστοιχα, καινοτομίες όπως το fracking ή τα χρηματοοικονομικά παράγωγα που προηγήθηκαν της κρίσης του 2008, απέδειξαν ότι η «γρήγορη» καινοτομία μπορεί να παράγει σοβαρά ρίσκα.

Απέναντι σε αυτό το φαινόμενο, ολοένα και περισσότεροι ειδικοί υποστηρίζουν ότι οι παραδοσιακές μεθοδολογίες – η breakthrough thinking και η design thinking – δεν αρκούν για να απαντήσουν στις προκλήσεις του σήμερα. Αυτό που απαιτείται είναι η συστημική σκέψη (systems thinking), μια προσέγγιση που λαμβάνει υπόψη της όχι μόνο τον άμεσο χρήστη ή την τεχνολογική ανακάλυψη, αλλά και το δίκτυο των σχέσεων, των ροών και των αλληλεπιδράσεων που συνθέτουν το περιβάλλον μέσα στο οποίο λειτουργεί κάθε καινοτομία.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ MANAGEMENT & LEADERSHIP

Breakthrough και Design Thinking: Δύο μεθοδολογίες με όρια 

Η καινοτομία τύπου breakthrough είναι συνδεδεμένη με το μότο της Silicon Valley «move fast and break things». Έχει προσφέρει ραγδαίες εξελίξεις, αλλά συχνά αγνοεί τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Το παράδειγμα της Uber, που επανακαθόρισε τις μετακινήσεις αλλά δημιούργησε συγκρούσεις με τοπικές κοινωνίες και εργατικά δικαιώματα, είναι χαρακτηριστικό.

Από την άλλη, η design thinking δίνει έμφαση στην εμπειρία του χρήστη. Μελετά τις ανάγκες και τις επιθυμίες των καταναλωτών και ανασχεδιάζει προϊόντα και υπηρεσίες γύρω από αυτές. Παρά τη χρησιμότητά της, συχνά παραμελεί τους υπόλοιπους φορείς του οικοσυστήματος. Η περίπτωση της Airbnb δείχνει πώς μια πελατοκεντρική λύση μπορεί να δημιουργήσει κοινωνικά προβλήματα, όπως αύξηση ενοικίων και αλλοίωση τοπικών κοινοτήτων.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΔΙΚΗΓΟΡΟΥΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Η αξία της Συστημικής Σκέψης 

Η systems thinking διαφοροποιείται επειδή δεν περιορίζεται σε ένα σημείο εστίασης. Αντί να λύνει ένα πρόβλημα απομονωμένα, εξετάζει το πώς οι λύσεις επηρεάζουν το ευρύτερο σύστημα. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα ηλεκτρικά οχήματα: ναι, μειώνουν τις εκπομπές ρύπων, αλλά η πραγματική τους συμβολή εξαρτάται από το ενεργειακό μείγμα κάθε χώρας, καθώς και από τις επιπτώσεις της εξόρυξης πρώτων υλών. Το ίδιο ισχύει και για τα φωτοβολταϊκά, τα οποία μπορεί να οδηγήσουν σε νέα προβλήματα ηλεκτρονικών αποβλήτων.

Η συστημική προσέγγιση επιδιώκει λύσεις που ενισχύουν τη συνολική ανθεκτικότητα. Αντί να προσφέρει μια «ασημένια σφαίρα», ποντάρει σε μικρά, συντονισμένα βήματα που μετασχηματίζουν σταδιακά το οικοσύστημα.

Αρχές εφαρμογής 

Η πρακτική εφαρμογή της συστημικής σκέψης βασίζεται σε τέσσερις βασικούς άξονες:

1. Καθορισμός μελλοντικού οράματος: Οι επιχειρήσεις οφείλουν να ξεπερνούν την εστίαση στο προϊόν τους και να επαναπροσδιορίζουν τον ρόλο τους στο σύστημα. Το παράδειγμα της Maple Leaf Foods, που μετατράπηκε από «εταιρεία επεξεργασίας κρέατος» σε «εταιρεία βιώσιμης πρωτεΐνης», δείχνει τη δύναμη του επαναπροσδιορισμού.

2. Συνεχής επαναδιατύπωση προβλημάτων: Ένα πρόβλημα σπάνια έχει μία και μοναδική όψη. Η περίπτωση του Πανεπιστημίου Guelph στον Καναδά έδειξε ότι το «κλίμα» δεν κινητοποιούσε τους αγρότες, αλλά η «υγεία του εδάφους» αποτελούσε γλώσσα κοινού ενδιαφέροντος που οδήγησε σε καινοτόμες λύσεις.

3. Έμφαση στις ροές και στις σχέσεις: Η καινοτομία δεν χρειάζεται πάντα νέο προϊόν. Μερικές φορές η βελτίωση των σχέσεων και η αλλαγή των ροών μπορεί να είναι πιο αποτελεσματική. Η Co-operators στον Καναδά το απέδειξε με πρακτικές αποκατάστασης κατοικιών που μείωσαν τα απόβλητα και το κόστος.

4. Μικρά βήματα – μεγάλος αντίκτυπος: Η αλλαγή δεν χρειάζεται να είναι άμεση και ριζική. Μια σειρά από πειράματα και «nudges» μπορούν να φέρουν το σύστημα σε σημείο καμπής. Η CSA Group στον Καναδά χρησιμοποίησε πιλοτικά έργα κυκλικής δόμησης για να ανοίξει τον δρόμο προς μια πιο βιώσιμη αρχιτεκτονική.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ESG

Σε έναν κόσμο με περίπλοκες προκλήσεις – από την κλιματική κρίση έως την κοινωνική ανισότητα – η συστημική σκέψη δεν αποτελεί πολυτέλεια αλλά αναγκαιότητα. Δεν αντικαθιστά τις υπόλοιπες μεθοδολογίες, αλλά τις συμπληρώνει, παρέχοντας ένα πιο ολιστικό πλαίσιο που αποτρέπει τις αθέλητες συνέπειες.

Για να ανταποκριθούν οι επιχειρήσεις στις «δύσκολες» προκλήσεις του καιρού μας, χρειάζονται όχι μόνο καινοτομία, αλλά και μια βαθύτερη κατανόηση του πλαισίου μέσα στο οποίο αυτή αναπτύσσεται.