Ψυχική Υγεία στην Εργασία: Γιατί η Κουλτούρα Μετράει Περισσότερο από τις Παροχές

Η ψυχική υγεία στην εργασία απαιτεί επαναπροσδιορισμό

Τα τελευταία χρόνια, και ειδικά μετά την πανδημία, το ζήτημα της ψυχικής υγείας στους εργασιακούς χώρους ήρθε με ορμή στο προσκήνιο. Εργοδότες παγκοσμίως ανταποκρίθηκαν με πακέτα υποστήριξης, όπως εφαρμογές διαλογισμού, ημέρες ψυχικής υγείας και εσωτερικές καμπάνιες ευαισθητοποίησης. Κι όμως, η ουσιαστική αλλαγή δεν βρίσκεται σε αυτές τις αποσπασματικές προσπάθειες. Η έρευνα δείχνει ότι οι εργαζόμενοι ζητούν κάτι πιο βαθύ και ουσιώδες: μια κουλτούρα εργασίας που πραγματικά προάγει την ψυχική ευημερία.

Από την κρίση στην ψυχική κόπωση

Το τοπίο της ψυχικής υγείας στους χώρους εργασίας άλλαξε δραστικά μετά το 2020. Αν και το ποσοστό εκείνων που δηλώνουν σοβαρά συμπτώματα μειώθηκε το 2023, η συνολική εικόνα παραμένει ανησυχητική. Οι περισσότεροι εργαζόμενοι βαθμολογούν την ψυχική τους κατάσταση χαμηλότερα από ποτέ. Το φαινόμενο του "languishing", δηλαδή του να νιώθεις παγιδευμένος σε μια συνεχή αδράνεια, χωρίς διάθεση ή ενθουσιασμό, έχει γίνει η νέα κανονικότητα.

Οι αιτίες δεν περιορίζονται στα ψυχολογικά εργαλεία ή την ατομική ευθύνη. Η οικονομική αστάθεια, η εργασιακή ανασφάλεια, η επιστροφή σε απαιτητικά γραφεία και η πίεση για παραγωγικότητα εντείνουν τις επιπτώσεις. Η ψυχική υγεία δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί ως ατομικό πρόβλημα – είναι πρωτίστως δομικό και οργανωσιακό.

21/05/2025 - Εκπαίδευση Υπευθύνων Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία-ΕΣΥΠΠ (35 ώρες)

Η κουλτούρα ως καταλύτης αλλαγής

Ανάμεσα σε όλα τα μέτρα που εξετάστηκαν, οι εργαζόμενοι ανέδειξαν ξεκάθαρα τι πραγματικά τους βοηθά: ένα υγιές και βιώσιμο εργασιακό περιβάλλον. Το 78% των συμμετεχόντων σε πρόσφατη μελέτη δήλωσαν ότι μια κουλτούρα που προάγει τη βιωσιμότητα και την ευελιξία είναι καθοριστική για την ψυχική τους ευεξία – πολύ περισσότερο από τις εφαρμογές ή τις συμβουλευτικές συνεδρίες.

Οι παροχές τύπου wellness, αν και χρήσιμες, λειτουργούν μόνο επικουρικά. Η έλλειψη δικαιοσύνης, η απουσία υποστήριξης, οι υπερβολικές απαιτήσεις και η αποσύνδεση από τις προσωπικές αξίες είναι αυτοί οι οργανωσιακοί παράγοντες που συνδέονται άμεσα με την εξουθένωση.

Ασφάλεια, αυτονομία και ένταξη: Οι τρεις πυλώνες

Για να καταστεί βιώσιμο το εργασιακό περιβάλλον, οι οργανισμοί πρέπει να εστιάσουν σε τρεις βασικές ανθρώπινες ανάγκες:

1. Ασφάλεια – Φυσική, οικονομική και ψυχολογική. Όταν οι εργαζόμενοι νιώθουν ότι κινδυνεύει η σταθερότητά τους, μειώνεται η εμπιστοσύνη και αυξάνεται το άγχος.

2. Αυτονομία – Ευελιξία στο πού, πότε και πώς δουλεύει κάποιος. Η ελευθερία επιλογής ενισχύει τη δέσμευση και τη δημιουργικότητα.

3. Αίσθηση κοινότητας – Ο χώρος εργασίας πρέπει να ενισχύει τη σύνδεση και τη συμπερίληψη. Όταν οι εργαζόμενοι νιώθουν ότι ανήκουν, είναι περισσότερο προστατευμένοι από τη μοναξιά και την απομόνωση.

21/05/2025 - Εκπαίδευση Υπευθύνων Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία-ΕΣΥΠΠ (35 ώρες)

Η ενσωμάτωση της διαφορετικότητας ως στρατηγική ψυχικής υγείας

Τα άτομα που ανήκουν σε υποεκπροσωπούμενες κοινωνικές ομάδες, όπως γυναίκες, ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα και έγχρωμοι εργαζόμενοι, αντιμετωπίζουν δυσανάλογες δυσκολίες. Όμως, όταν νιώθουν ότι η ταυτότητά τους αναγνωρίζεται και στηρίζεται από τον οργανισμό, βελτιώνονται τόσο η ψυχική τους υγεία όσο και η εργασιακή τους εμπλοκή. Η στρατηγική για την ψυχική υγεία πρέπει, λοιπόν, να είναι αλληλένδετη με τη στρατηγική για τη διαφορετικότητα και την ένταξη.

Το μέλλον της ψυχικής υγείας ξεκινά από την εργασία

Η ψυχική υγεία στο μέλλον δεν θα χτιστεί με περισσότερα apps ή παρατεταμένες τηλεδιασκέψεις. Θα στηριχθεί στην αναγνώριση του ανθρώπου πίσω από τον ρόλο. Οι εργαζόμενοι δεν ζητούν πολυτέλειες· ζητούν έναν χώρο όπου νιώθουν ασφαλείς, ορατοί, και σεβαστοί. Έναν χώρο που τους δίνει φωνή και ρυθμό. Το μέλλον της ψυχικής υγείας ξεκινά όχι από την ανακούφιση των συμπτωμάτων, αλλά από τον σχεδιασμό υγιών, δίκαιων και ανθρώπινων εργασιακών περιβαλλόντων.