Πριν Πεις «Έχω τη Λύση»: Πώς οι Καλοί Ηγέτες Λύνουν τα Λάθος Προβλήματα

Σε κάθε οργάνωση υπάρχει η ίδια σκηνή: εμφανίζεται ένα περίπλοκο πρόβλημα, η αίθουσα γεμίζει, κάποιος λέει «πάμε σε λύσεις» και οι ιδέες αρχίζουν να πέφτουν βροχή. Φαίνεται δυναμικό, γρήγορο, «ηγετικό». Στην πράξη όμως, πολύ συχνά λύνουμε… το λάθος πρόβλημα.

Ο Κόρι Φελπς, κοσμήτορας της Σχολής Διοίκησης στο Penn State και συν-συγγραφέας του βιβλίου Cracked It, εξηγεί ότι το μεγαλύτερο λάθος των έμπειρων στελεχών δεν είναι η έλλειψη ευφυΐας, αλλά η ταχύτητα με την οποία νομίζουν ότι καταλαβαίνουν τι συμβαίνει.

Γιατί βιαζόμαστε τόσο να βρούμε λύση;

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος, όπως περιγράφει και ο Daniel Kahneman, είναι φτιαγμένος να σκέφτεται γρήγορα: βλέπει λίγα δεδομένα, χτίζει μια «λογική» ιστορία στο κεφάλι του και αισθάνεται σίγουρος ότι έχει πιάσει την εικόνα. Στις επιχειρήσεις αυτό ενισχύεται από deadlines, πίεση παραγωγικότητας και την κλασική φράση: «Δεν έχουμε χρόνο για αναλύσεις, θέλω λύσεις».

Το αποτέλεσμα;

• Πηδάμε κατευθείαν σε σχέδια δράσης.
• Δεν ορίζουμε ξεκάθαρα ποιο πρόβλημα λύνουμε.
• Δεν ελέγχουμε αν τα αίτια που υποθέτουμε είναι όντως τα πραγματικά.

Και έτσι καταλήγουμε να επενδύουμε χρόνο, χρήμα και ενέργεια σε λύσεις που… δεν ακουμπάνε τον πυρήνα του θέματος.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ MANAGEMENT & LEADERSHIP

Η παγίδα της ειδίκευσης: «Ό,τι κινείται, είναι καρφί»

Όσο πιο ειδικός είναι κάποιος, τόσο πιο ύπουλη γίνεται μια δεύτερη παγίδα: η «νόσος του σφυριού». Αν το βασικό σου εργαλείο είναι το χρηματοοικονομικό μοντέλο, όλα τα προβλήματα μοιάζουν να λύνονται με αναδιάρθρωση κόστους. Αν είσαι άνθρωπος του marketing, θα δεις παντού branding και επικοινωνία. Πληροφορικάριος; Η λύση θα είναι «να φτιάξουμε ένα σύστημα».

Ο Φελπς τονίζει ότι αυτό δεν είναι κακία – είναι ανθρώπινο. Βλέπουμε τον κόσμο μέσα από το φακό που ξέρουμε καλύτερα. Όμως έτσι:

• αγνοούμε άλλες κρίσιμες διαστάσεις του προβλήματος
• αποκλείουμε ιδέες που δεν μιλούν τη «γλώσσα» της ειδικότητάς μας
• και συχνά αντιγράφουμε λύσεις από άλλες καταστάσεις, μόνο και μόνο επειδή μοιάζουν επιφανειακά.

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση στελεχών που μεταφέρουν μια «συνταγή επιτυχίας» από μια προηγούμενη εταιρεία σε μια άλλη, χωρίς να δουν αν οι πελάτες, η κουλτούρα και το positioning έχουν έστω μακρινή σχέση. Το αποτέλεσμα είναι συχνά επώδυνες αστοχίες.

Η μέθοδος των «4S»: από το ένστικτο στη δομημένη σκέψη

Ο Φελπς προτείνει μια απλή, αλλά απαιτητική πειθαρχία για τα μεγάλα προβλήματα – τη μέθοδο των 4S:

1. State – Ορίζω το πρόβλημα

Όχι «οι πωλήσεις πέφτουν, πρέπει καμπάνια», αλλά:

• Τι ακριβώς συμβαίνει;
• Ποια είναι τα συμπτώματα και ποιοι οι δείκτες;
• Πότε ξεκίνησε;
• Ποιος είναι ο ιδιοκτήτης του προβλήματος;
• Ποιοι stakeholders επηρεάζονται;

Αν το πρόβλημα δεν μπορείς να το γράψεις σε μία καθαρή πρόταση, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα το λύσεις λάθος.

2. Structure – Χαρτογραφώ τα αίτια

Εδώ σταματάμε τη «φιλολογία» και χρησιμοποιούμε εργαλεία: δέντρα αιτίων (issue trees), διαγράμματα αιτίας–αποτελέσματος, data analysis. Στόχος δεν είναι να βρούμε μια ωραία ιστορία, αλλά:

• να ανοίξουμε όλες τις πιθανές αιτίες
• και με στοιχεία να δούμε ποιες πραγματικά παίζουν ρόλο.

3. Solve – Παράγω και αξιολογώ λύσεις

Μόνο τώρα δικαιούμαστε brainstorming. Αλλά με κανόνες:

• ιδέες που απαντούν στα πραγματικά αίτια
• εκτίμηση κόστους, χρόνου, ρίσκου
• κριτήρια επιθυμητότητας (για τον πελάτη), βιωσιμότητας (για το business) και εφικτότητας (για τον οργανισμό).

Κι εδώ χωράει και πειραματισμός: μικρά pilots, δοκιμές, A/B tests, όχι «ολοκληρωτική εφαρμογή από τη Δευτέρα».

4. Sell – Κερδίζω υποστήριξη

Σπάνια αυτός που σκέφτηκε τη λύση έχει μόνος του και την εξουσία να την εφαρμόσει. Χρειάζονται budget, άνθρωποι, συμμαχίες. Η ικανότητα να εξηγήσεις πώς σκέφτηκες, όχι μόνο τι προτείνεις, είναι κρίσιμη:

• δείχνει ότι δεν βασίστηκες σε ένστικτο
• χτίζει εμπιστοσύνη
• μειώνει τις άμυνες των άλλων.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ SOFT SKILLS

Πότε χρειάζεσαι… design thinking

Η μέθοδος των 4S υποθέτει ότι μπορείς, έστω θεωρητικά, να χαρτογραφήσεις τις πιθανές αιτίες. Τι γίνεται όμως όταν δεν έχεις ιδέα γιατί συμβαίνει κάτι; Εκεί μπαίνει στο παιχνίδι το design thinking:

• Πας κοντά στον άνθρωπο που βιώνει το πρόβλημα (πελάτη, χρήστη, εργαζόμενο).
• Παρατηρείς, ρωτάς, ακούς χωρίς θεωρίες από πάνω.
• Χτίζεις πρώτα κατανόηση της εμπειρίας και μετά θεωρίες.

Είναι ένα διαφορετικό «μονοπάτι» προς την κατανόηση, πολύτιμο όταν βρίσκεσαι σε «άγνωστα νερά».

Πώς φαίνεται στην πράξη ο καλός problem solver;

Δεν αρκεί να λες στο CV «έχω ισχυρές ικανότητες επίλυσης προβλημάτων». Οι εργοδότες –και ειδικά οι σύμβουλοι στρατηγικής– ψάχνουν δύο πράγματα:

1. Συγκεκριμένα παραδείγματα

   Μπορείς να περιγράψεις μια δύσκολη κατάσταση, τι έκανες, τι εναλλακτικές σκέφτηκες και ποιο ήταν το αποτέλεσμα;

2. Τρόπο σκέψης, όχι μόνο αποτέλεσμα

   Μπορείς να εξηγήσεις βήμα–βήμα πώς προσεγγίζεις ένα νέο πρόβλημα; Ή κάθε φορά αυτοσχεδιάζεις;

   Η λογική, διαφανής διαδικασία είναι αυτό που χτίζει εμπιστοσύνη – όχι η «έμπνευση της στιγμής».

Σε έναν κόσμο που μας σπρώχνει να τρέχουμε, η πραγματική ηγεσία στην επίλυση προβλημάτων αρχίζει όταν κάνεις το αντίθετο: πατάς φρένο. Επιμένεις να καταλάβεις πρώτα τι προσπαθείς να λύσεις, για ποιον και γιατί. Οι γρήγορες λύσεις ακούγονται εντυπωσιακές. Οι σωστές λύσεις όμως χτίζονται πάνω σε σωστά διατυπωμένα προβλήματα. Και αυτό είναι ίσως η πιο υποτιμημένη δεξιότητα ενός σύγχρονου ηγέτη.