Η Τεχνητή Νοημοσύνη Αυτοματοποιεί τα Πάντα Χωρίς να Αυξάνει την Παραγωγικότητα

Η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) έχει εισβάλει στη ζωή και τις επιχειρήσεις με εντυπωσιακή ταχύτητα, προκαλώντας προσδοκίες, φόβους και μια δόση αβεβαιότητας. Ο προβληματισμός για το αν «οι μηχανές θα πάρουν τις δουλειές μας» εντείνεται, ωστόσο οι ειδικοί προειδοποιούν ότι το πραγματικό πρόβλημα δεν είναι η υπερ-εξέλιξη της τεχνολογίας — αλλά η μέτρια, «μέχρι εκεί» ΤΝ που αντικαθιστά ανθρώπους χωρίς να προσφέρει πραγματική πρόοδο.

Σύμφωνα με τον βραβευμένο με Νόμπελ οικονομολόγο Ντάρον Ατζέμογλου, καθηγητή στο MIT, το ανησυχητικό σενάριο δεν είναι η υπεροχή της ΤΝ, αλλά η «τεχνολογική μετριότητα». Όταν οι εταιρείες υιοθετούν αυτοματισμούς που μειώνουν θέσεις εργασίας χωρίς να ενισχύουν την παραγωγικότητα, δημιουργούν ένα δυσλειτουργικό σύστημα όπου όλοι χάνουν: οι εργαζόμενοι, γιατί εκτοπίζονται· οι επιχειρήσεις, γιατί δεν βελτιώνουν πραγματικά τις επιδόσεις τους· και η κοινωνία, γιατί χάνει ουσιαστική ανθρώπινη εργασία.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ

Ο Ατζέμογλου επισημαίνει ότι πολλές επιχειρήσεις τείνουν να εφαρμόζουν την ΤΝ «για λόγους εντυπωσιασμού» και όχι βάσει στρατηγικής ανάγκης. Το αποτέλεσμα; Επενδύσεις σε bots και “έξυπνες” εφαρμογές που κάνουν περισσότερη ζημιά παρά καλό. Οι αυτοματοποιημένες τηλεφωνικές γραμμές ή τα συστήματα εξυπηρέτησης χωρίς ανθρώπινη επαφή είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα — μειώνουν το προσωπικό, αλλά αυξάνουν τη δυσαρέσκεια των πελατών.

Η εμπειρία της Klarna, μιας σουηδικής εταιρείας fintech, είναι ενδεικτική. Προσπάθησε να αντικαταστήσει το προσωπικό εξυπηρέτησης πελατών με πράκτορες ΤΝ, όμως μέσα σε μόλις 18 μήνες υποχρεώθηκε να κάνει πίσω. Οι πελάτες διαμαρτυρήθηκαν, οι δείκτες ικανοποίησης έπεσαν, και η εταιρεία αναγκάστηκε να παραδεχθεί ότι η «εξοικονόμηση κόστους» τελικά στοίχισε περισσότερο.

Το ίδιο μοτίβο επαναλαμβάνεται και σε άλλους τομείς. Τα αυτόματα ταμεία στα σούπερ μάρκετ, που υποτίθεται πως θα μείωναν το λειτουργικό κόστος, είχαν αμφίβολα αποτελέσματα. Παρά τη σχεδόν καθολική τους χρήση στις ΗΠΑ, έχουν εξαφανιστεί εκατοντάδες χιλιάδες θέσεις ταμία χωρίς να σημειωθεί ανάλογη αύξηση παραγωγικότητας ή μείωση τιμών. Αντίθετα, πολλά καταστήματα αναθεωρούν τη χρήση τους λόγω συχνών τεχνικών προβλημάτων, αυξημένων περιστατικών κλοπής και αρνητικής εμπειρίας πελατών.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ MARKETING, ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗ ΠΕΛΑΤΩΝ

Η ουσία, σύμφωνα με τον Ατζέμογλου, είναι ότι η τεχνητή νοημοσύνη δεν πρέπει να υποκαθιστά τον άνθρωπο, αλλά να τον ενισχύει. Η πραγματική πρόοδος θα προέλθει όταν η ΤΝ αξιοποιηθεί για να αυξήσει τη δημιουργικότητα, τη συνεργασία και τη λήψη αποφάσεων — όχι απλώς για να «κόψει» κόστος. Οι επιχειρήσεις που βλέπουν την ΤΝ ως μαγικό ραβδί για μείωση μισθοδοσίας, κινδυνεύουν να εγκλωβιστούν σε έναν φύλο κύκλο τεχνολογικής αναποτελεσματικότητας.

Ανάλογες επισημάνσεις κάνει και η Κριστίνα Μακέλχεραν, καθηγήτρια Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο. Όπως υποστηρίζει, το πρόβλημα δεν βρίσκεται τόσο στην ίδια την τεχνολογία, όσο στον τρόπο με τον οποίο την εφαρμόζουμε. Οι κοινωνικές και οικονομικές πολιτικές, ο τρόπος εκπαίδευσης των εργαζομένων και η κουλτούρα των επιχειρήσεων καθορίζουν αν η ΤΝ θα γίνει εργαλείο προόδου ή παράγοντας αποδόμησης.

Ενδεικτικά, μελέτη που συντάχθηκε από ερευνητές του MIT και του Stanford δείχνει ότι οι εταιρείες που υιοθέτησαν ΤΝ πριν από την έκρηξη του ChatGPT είδαν αρχικά πτώση παραγωγικότητας, αλλά στη συνέχεια βελτίωση, καθώς εκπαίδευσαν σωστά το προσωπικό και προσαρμόστηκαν στα νέα εργαλεία.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ESG

Η συζήτηση, λοιπόν, δεν είναι αν η ΤΝ θα αντικαταστήσει τον άνθρωπο — αλλά πώς θα συνεργαστεί μαζί του. Αν η τεχνολογία χρησιμοποιηθεί άκριτα, μπορεί να οδηγήσει σε έναν αυτοματοποιημένο κόσμο χωρίς ουσιαστική πρόοδο. Αν όμως ενσωματωθεί με στρατηγική και όραμα, μπορεί να μεταμορφώσει την εργασία, την εκπαίδευση και την οικονομία προς όφελος όλων.

Όπως λέει ο Ατζέμογλου: «Καμία τεχνολογία δεν φέρνει αξία αν δεν αλλάξεις πρώτα τον τρόπο που οργανώνεις τους ανθρώπους γύρω της». Και αυτή ίσως να είναι η πιο σημαντική προειδοποίηση για τον ψηφιακό αιώνα που ζούμε.