Βία και Παρενόχληση στην Εργασία: Η Αθέατη Κρίση που Απαιτεί Γνώση και Δράση

Η βία και η παρενόχληση στους χώρους εργασίας είναι ένα αυξανόμενο φαινόμενο που απαιτεί εκπαίδευση και ισχυρή κουλτούρα πρόληψης. Η βία και η παρενόχληση στον χώρο εργασίας δεν αποτελούν πια «σπάνιο περιστατικό». Στην Κύπρο, όπως και σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες, τα φαινόμενα αυτά έχουν αρχίσει να καταγράφονται πιο συστηματικά, καθώς οι εργαζόμενοι τολμούν πλέον να μιλήσουν ανοιχτά για συμπεριφορές που άλλοτε παρέμεναν αποσιωπημένες. Η αυξημένη ορατότητα, όμως, δεν σημαίνει ότι το πρόβλημα περιορίζεται· αντίθετα, φέρνει στην επιφάνεια την πραγματική του διάσταση.

Στο κυπριακό εργασιακό περιβάλλον, όπου η αγορά εργασίας είναι μικρή και οι δομές πολλές φορές ιδιαίτερα ιεραρχικές, το φαινόμενο της ψυχολογικής και ηθικής παρενόχλησης (mobbing) αποτελεί μια από τις πιο ύπουλες μορφές βίας. Εργαζόμενοι συχνά περιγράφουν πιέσεις, απαξιωτικές συμπεριφορές, «τιμωρητικές» μετακινήσεις ή αποκλεισμό από πληροφορίες και ευκαιρίες. Σε πολλούς κλάδους, όπως ο τουρισμός, η εκπαίδευση, η υγεία και ο τομέας υπηρεσιών, τέτοια φαινόμενα εμφανίζονται πιο συχνά, χωρίς όμως να δηλώνονται επίσημα.

Η Κύπρος διαθέτει πλέον σαφές νομοθετικό πλαίσιο (περί Βίας και Παρενόχλησης στην Εργασία και περί Ίσης Μεταχείρισης), το οποίο επιβάλλει στους εργοδότες να λαμβάνουν προληπτικά μέτρα και να διαθέτουν επίσημες διαδικασίες καταγγελιών. Παρά ταύτα, η πιο ουσιαστική πρόκληση παραμένει η γνώση για αυτά τα δικαιώματα και η εμπιστοσύνη ότι η καταγγελία θα εξεταστεί με δικαιοσύνη και εχεμύθεια.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ

Η Σκιά του “Αθόρυβου” Mobbing στην Κύπρο

Ενώ τα φαινόμενα σωματικής ή σεξουαλικής παρενόχλησης είναι πιο άμεσα αναγνωρίσιμα, το mobbing συνήθως «δουλεύει» με μικρές, αθροιστικές πράξεις ψυχολογικής πίεσης. Στην Κύπρο, όπου οι εργασιακές σχέσεις έχουν συχνά προσωπικό ή οικογενειακό χαρακτήρα, πολλά περιστατικά δεν φτάνουν ποτέ στις αρχές.

Σύμφωνα με στοιχεία από το Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας, όλο και περισσότερες καταγγελίες αφορούν οριζόντιο mobbing, δηλαδή παρενόχληση μεταξύ συναδέλφων. Η τάση αυτή είναι ανησυχητική, καθώς δείχνει ότι η εργασιακή κουλτούρα σε ορισμένους οργανισμούς έχει μετατραπεί σε χώρο αντιπαλότητας και όχι συνεργασίας.

Η Ανάγκη για Εκπαίδευση: Το Ισχυρότερο Εργαλείο Πρόληψης

Η διεθνής εμπειρία –και η κυπριακή πραγματικότητα– δείχνει ότι η εφαρμογή πολιτικών δεν αρκεί. Το πραγματικό εργαλείο πρόληψης είναι η εκπαίδευση.

Οι εργαζόμενοι πρέπει να γνωρίζουν:

• τι θεωρείται βία και παρενόχληση,
• ποια είναι τα δικαιώματά τους,
• πώς καταγράφεται και πώς καταγγέλλεται ένα περιστατικό,
• ποιος είναι ο ρόλος της Επιθεώρησης Εργασίας,
• πώς λειτουργεί η εσωτερική διαδικασία ενός εργοδότη.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ

Αντίστοιχα, οι εργοδότες οφείλουν να εκπαιδεύονται στη διαχείριση παραπόνων, την αναγνώριση ψυχοκοινωνικών κινδύνων και τη δημιουργία ασφαλούς εργασιακού περιβάλλοντος. Πολλές κυπριακές επιχειρήσεις –μικρές και μεγάλες– δεν διαθέτουν ακόμη σαφή πολιτική ή δεν την εφαρμόζουν στην πράξη, θεωρώντας ότι το πρόβλημα «δεν τους αφορά».

Όμως, οι επιπτώσεις είναι σοβαρές:

• μειωμένη παραγωγικότητα,
• αυξημένες απουσίες,
• υψηλή ψυχολογική φθορά,
• απώλεια ταλέντων,
• επιδείνωση της εταιρικής φήμης,
• αυξημένος κίνδυνος δικαστικών διαφορών.

Ο Ρόλος των Κυπριακών Οργανισμών και της Πολιτείας

Στην Κύπρο έχουν ενταθεί οι ενημερωτικές εκστρατείες από το Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας, τους κοινωνικούς εταίρους και διάφορους επαγγελματικούς συνδέσμους. Πραγματοποιούνται σεμινάρια, συνέδρια και εργαστήρια για την ενίσχυση της γνώσης γύρω από την πρόληψη της παρενόχλησης και την προώθηση της μηδενικής ανοχής.

Ιδιαίτερα σημαντική είναι η δράση των HR επαγγελματιών και των εξειδικευμένων συμβούλων υγείας & ασφάλειας, οι οποίοι βοηθούν τις επιχειρήσεις να αναπτύξουν πολιτικές και διαδικασίες, να εκπαιδεύσουν το προσωπικό και να καλλιεργήσουν κουλτούρα αμοιβαίου σεβασμού.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ

Η Κουλτούρα Αλλάζει, αλλά θέλει Χρόνο

Η εμπιστοσύνη στους θεσμούς παραμένει κρίσιμη. Όσο περισσότεροι εργαζόμενοι καταγγέλλουν με ασφάλεια τέτοια περιστατικά, τόσο πιο αποτελεσματικά μπορεί να λειτουργήσει ο μηχανισμός προστασίας.

Η βία και η παρενόχληση αποτελούν έναν από τους σημαντικότερους ψυχοκοινωνικούς κινδύνους στη σύγχρονη εργασία. Η Κύπρος διαθέτει τα εργαλεία —αλλά χρειάζεται συνεχής ενημέρωση, εκπαίδευση και δράση.

Η γνώση είναι το ισχυρότερο αντίδοτο. Μόνο με ενημερωμένους εργαζομένους και υπεύθυνους εργοδότες μπορεί να διασφαλιστεί ένα εργασιακό περιβάλλον όπου κανείς δεν φοβάται να δουλέψει, να εκφραστεί και να διεκδικήσει τον σεβασμό που δικαιούται.