Από τον «Οργανισμό-Μηχανή» στον «Οργανισμό-Χταπόδι»: Πώς οι Εταιρείες Γίνονται Πραγματικά Ευέλικτες

Για δεκαετίες αντιμετωπίζαμε τις επιχειρήσεις σαν καλορυθμισμένες μηχανές: προβλέψιμες, ελεγχόμενες, σχεδιασμένες για επανάληψη. Το μοντέλο αυτό λειτούργησε εξαιρετικά στην εποχή της μαζικής παραγωγής, των σταθερών αγορών και των μακροπρόθεσμων σχεδίων. Στον σημερινό όμως κόσμο αβεβαιότητας, διαταραχών και τεχνολογικών άλματων, αυτός ο τρόπος οργάνωσης αρχίζει να μοιάζει περισσότερο με… σκουριασμένο τενεκεδένιο άνθρωπο παρά με ζωντανό οργανισμό.

Οι συγγραφείς του αρχικού άρθρου προτείνουν ένα νέο οργανωσιακό αρχέτυπο: τον «Οργανισμό-Χταπόδι». Έναν οργανισμό που δεν βασίζεται στη σκληρή ιεραρχία και στην τυφλή συμμόρφωση, αλλά στη διασκορπισμένη νοημοσύνη, τη συνεχή μάθηση και την προσαρμοστικότητα.

Από τον κόσμο των «συνταγών» στον κόσμο των «ρευμάτων»

Η παραδοσιακή επιχείρηση έχει στηθεί για έναν «περίπλοκο αλλά προβλέψιμο» κόσμο – σαν έναν κινητήρα αεροπλάνου: πολλά εξαρτήματα, αλλά σαφή σχέδια, διαδικασίες και κανόνες. Αν χαλάσει κάτι, βρίσκεις την αιτία, την αλλάζεις, συνεχίζεις.

Ο σημερινός κόσμος, όμως, μοιάζει περισσότερο με ωκεανό. Μικρές αλλαγές σε ένα σημείο της αγοράς μπορεί να δημιουργήσουν τεράστιες ανατροπές αλλού. Νέα τεχνολογία, γεωπολιτικές κρίσεις, αλλαγή στις προσδοκίες των πελατών και των εργαζομένων – όλα αλλάζουν ταυτόχρονα. Δεν μπορείς να «προγραμματίσεις» την πραγματικότητα, μόνο να την αισθάνεσαι, να δοκιμάζεις, να προσαρμόζεσαι.

Εκεί ακριβώς υπερέχει το «χταπόδι»: ένας οργανισμός με κεντρικό «κεφάλι» (όραμα, σκοπός), αλλά «πλοκάμια» που μπορούν να σκέφτονται και να δρουν αυτόνομα, σε αρμονία μεταξύ τους.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ MANAGEMENT & LEADERSHIP

Πώς μοιάζει ένα «Οργανισμό-Χταπόδι» στην πράξη

Ένας «Οργανισμός-Μηχανή» φαίνεται παντού:

• Στις συσκέψεις όπου κάποιοι παρουσιάζουν slides και οι υπόλοιποι απλώς ακούν.
• Στα call centers όπου οι άνθρωποι ακολουθούν σενάρια χωρίς ευχέρεια κίνησης.
• Στα «εργαστήρια καινοτομίας» που βρίσκονται σε άλλο κτήριο, μακριά από την πραγματική δουλειά.

Ο «Οργανισμός-Χταπόδι» λειτουργεί αλλιώς:

• Στις συναντήσεις δεν κυριαρχεί η παρουσίαση, αλλά η συν-δημιουργία. Υπάρχουν ξεκάθαρα επιδιωκόμενα αποτελέσματα, όχι όμως πάντα αυστηρή ατζέντα. Οι άνθρωποι γράφουν, σβήνουν, διαφωνούν δημιουργικά, συνδέουν φαινομενικά άσχετες ιδέες.
• Στην εξυπηρέτηση πελατών, οι εργαζόμενοι δεν «εκτελούν script», αλλά αναλαμβάνουν προσωπικά την ευθύνη του προβλήματος. Έχουν περιθώριο κρίσης και μικρό «budget» για να κάνουν το σωστό για τον πελάτη. Δεν διορθώνουν μόνο το σύμπτωμα, αλλά κυνηγούν και την αιτία.
• Στην καινοτομία, δεν υπάρχει ένα αποκομμένο τμήμα που «σκέφτεται» για όλους τους άλλους. Η καινοτομία γίνεται καθημερινή συνήθεια σε μικρές, αυτόνομες ομάδες, κοντά στον πελάτη, που πειραματίζονται και βελτιώνουν συνεχώς την εμπειρία.

Κοινός παρονομαστής; Η εμμονική ερώτηση: «Αυτό που κάνουμε, δημιουργεί περισσότερη αξία για τον πελάτη;» Όταν η απάντηση σε αυτή την ερώτηση καθοδηγεί αποφάσεις, η δέσμευση των εργαζομένων αυξάνεται και η καινοτομία έρχεται σχεδόν φυσικά.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ MANAGEMENT & LEADERSHIP

Τρία νοητικά «κλικ» για να γίνεις Οργανισμός-Χταπόδι

Οι συγγραφείς δεν προτείνουν «μαγικές φόρμουλες», αλλά μια βαθιά αλλαγή νοοτροπίας χτισμένη σε τρεις αρχές:

1. Αλλαγές με τους ανθρώπους, όχι πάνω στους ανθρώπους

   Οι καλύτερες ιδέες έρχονται από αυτούς που είναι πιο κοντά στο πρόβλημα. Αν οι άνθρωποι δεν βλέπουν, δεν προτείνουν και δεν δοκιμάζουν λύσεις μόνοι τους, δεν έχεις ζωντανό οργανισμό, αλλά παθητική μηχανή.

2. Μάθηση και αποτέλεσμα πάνε μαζί

   Δεν αρκεί «να αλλάζουμε πράγματα». Κάθε πείραμα πρέπει είτε να βελτιώνει κάτι με μετρήσιμο τρόπο είτε να μας διδάσκει γιατί δεν λειτούργησε. Χωρίς βαθιά μάθηση, η αλλαγή καταλήγει σε επιφανειακές «μόδες» που ξεχνιούνται.

3. Κάνε λιγότερα, για να πετύχεις περισσότερα

   Αντί να προσθέτεις συνεχώς προγράμματα, διαδικασίες και εγκρίσεις, αναζήτησε τι μπορείς να αφαιρέσεις: άχρηστα βήματα, διπλές εγκρίσεις, «powerpoint κουλτούρα» που θολώνει το νόημα. Μικρές αφαιρέσεις μπορούν να ελευθερώσουν τεράστια ενέργεια.

Αντί για «κλιμάκωση», διάδοση

Ένας «μηχανικός» τρόπος σκέψης λέει: «βρήκαμε κάτι που δουλεύει – το κλιμακώνουμε παντού, με οδηγίες από πάνω προς τα κάτω». Αυτό όμως συχνά σκοτώνει τη ζωντάνια της ιδέας.

Ο «Οργανισμός-Χταπόδι» προτιμά τη διάδοση: δίνει χώρο σε καλές πρακτικές να γίνουν γνωστές, ώστε άλλες ομάδες να τις «τραβήξουν» όταν έχουν ανάγκη και να τις προσαρμόσουν στο δικό τους πλαίσιο. Η ιδιοκτησία μένει σε αυτούς που την εφαρμόζουν, δεν μετατρέπονται σε εκτελεστές ξένων οδηγιών.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ SOFT SKILLS

Ο νέος ρόλος του ηγέτη: αρχιτέκτονας συστήματος

Σε αυτό το μοντέλο, ο ηγέτης παύει να είναι ο «παντογνώστης που αποφασίζει τα πάντα» και γίνεται σχεδιαστής συστήματος. Ασχολείται με το να καθαρίζει εμπόδια, να ξεκαθαρίζει το «γιατί», να δημιουργεί ασφάλεια για να μπορούν οι άλλοι να πειραματιστούν. Αντί να έχει όλες τις απαντήσεις, κάνει τις σωστές ερωτήσεις και ακούει πραγματικά.

Η μετάβαση σε έναν Οργανισμό-Χταπόδι δεν είναι έργο ενός quarter, ούτε υλοποιείται με ένα «project αλλαγής κουλτούρας». Είναι μια ζωντανή διαδικασία συνεχούς αναστοχασμού, μικρών πειραμάτων και προσαρμογών. Όμως, σε έναν κόσμο που όλο και περισσότερο μοιάζει με απρόβλεπτο ωκεανό, όσες εταιρείες δεν μάθουν να κινούνται σαν χταπόδι, κινδυνεύουν να μείνουν ακίνητες – σαν σκουριασμένες μηχανές στην άκρη της θάλασσας.