Υπερτουρισμός: Ο Ίκαρος της Μεσογείου και το δίδαγμα για Κύπρο και Ελλάδα

Η εικόνα του Ίκαρου που πέφτει καμένος από τον ήλιο αποτελεί μια δυνατή μεταφορά για την τουριστική βιομηχανία της Ελλάδας – αλλά και της Κύπρου. Η ραγδαία ανάπτυξη του τουρισμού, αν και οικονομικά ζωογόνα, κρύβει κινδύνους που ήδη αρχίζουν να φαίνονται: υπερφόρτωση υποδομών, περιβαλλοντική πίεση, έλλειψη στέγης για τους μόνιμους κατοίκους και μια εμπειρία που σταδιακά χάνει την αυθεντικότητά της.

Στην Ελλάδα, προορισμοί όπως η Σαντορίνη και η Μύκονος έχουν γίνει διεθνή σύμβολα πολυτέλειας και μαζικού τουρισμού, όμως πληρώνουν το τίμημα της υπερβολής. Στη Σαντορίνη, για παράδειγμα, οι αφίξεις μειώθηκαν φέτος σημαντικά, καθώς οι ίδιοι οι επισκέπτες δηλώνουν κουρασμένοι από τον συνωστισμό, τις ατελείωτες ουρές και τις εξωφρενικές τιμές. Παράλληλα, η πίεση σε νερό, ενέργεια και τοπικές υποδομές έχει οδηγήσει σε σοβαρές εντάσεις με τους κατοίκους.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ, ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ ΚΑΙ ΕΣΤΙΑΣΗ

Η Κύπρος, αν και μικρότερη σε μέγεθος, βρίσκεται αντιμέτωπη με παρόμοιες προκλήσεις. Η χώρα ακολουθεί ένα μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης που βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά στον ήλιο και τη θάλασσα, με μεγάλη συγκέντρωση επισκεπτών τους καλοκαιρινούς μήνες. Ήδη, παράπονα για υπερφόρτωση παραλιών, κυκλοφοριακή συμφόρηση και αλλοίωση της τοπικής ζωής σε τουριστικές περιοχές πληθαίνουν. Η εξάρτηση από λίγες αγορές – όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ρωσία στο παρελθόν – καθιστά το σύστημα ακόμη πιο εύθραυστο.

Η εμπειρία της Ελλάδας δείχνει ότι ο υπερτουρισμός δεν είναι απλώς πρόβλημα «πολυκοσμίας», αλλά μια σύνθετη κρίση που απειλεί τη βιωσιμότητα της οικονομίας. Όταν η τοπική κοινωνία νιώθει αποκλεισμένη, οι τιμές της κατοικίας εκτοξεύονται και το φυσικό περιβάλλον καταστρέφεται, τότε το ίδιο το προϊόν που πωλείται στον επισκέπτη – η γοητεία του τόπου – αρχίζει να φθίνει.

Σε αρκετές ευρωπαϊκές πόλεις, από τη Βαρκελώνη μέχρι τη Βενετία, έχουν ήδη εκδηλωθεί έντονες αντιδράσεις. Στην Ελλάδα, αν και διαδηλώσεις μεγάλης κλίμακας δεν έχουν ξεσπάσει ακόμη, η ανησυχία διογκώνεται. Η Αθήνα αντιμετωπίζει το φαινόμενο της ανεξέλεγκτης εξάπλωσης των βραχυχρόνιων μισθώσεων, που αλλάζουν τον χαρακτήρα των γειτονιών. Στην Κύπρο, ανάλογες συζητήσεις γίνονται για τη Λεμεσό και την Αγία Νάπα, όπου η έντονη τουριστική δραστηριότητα πιέζει τους κατοίκους και την τοπική αγορά ακινήτων.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ, ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ ΚΑΙ ΕΣΤΙΑΣΗ

Η λύση δεν βρίσκεται στη μείωση του τουρισμού, αλλά στη σωστή του διαχείριση. Η διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος, η ενίσχυση εναλλακτικών μορφών όπως ο αγροτουρισμός, η επιμήκυνση της σεζόν με προβολή φθινοπωρινών και ανοιξιάτικων εμπειριών, καθώς και ο αυστηρός έλεγχος στις υποδομές, αποτελούν βασικά εργαλεία. Παράλληλα, απαιτούνται πολιτικές που να προστατεύουν την κατοικία και την τοπική ταυτότητα, ώστε οι κοινωνίες να μην αισθάνονται ότι θυσιάζονται για χάρη των επισκεπτών.

Ο μύθος του Ίκαρου μας υπενθυμίζει ότι η υπερβολή οδηγεί στην πτώση. Αν Ελλάδα και Κύπρος δεν ισορροπήσουν ανάμεσα στην ανάπτυξη και στη βιωσιμότητα, υπάρχει κίνδυνος να χάσουν αυτό που σήμερα θεωρείται το συγκριτικό τους πλεονέκτημα: την αυθεντικότητα και την ποιότητα της εμπειρίας. Ο τουρισμός μπορεί να συνεχίσει να είναι η «βαριά βιομηχανία» των δύο χωρών, αρκεί να μην καεί από την ίδια του την επιτυχία.