Οι Τρεις «Κρυφές Φούσκες» της Παγκόσμιας Οικονομίας

Την ώρα που οι βασικοί δείκτες της παγκόσμιας οικονομίας δείχνουν εικόνα σχετικής σταθερότητας, στο παρασκήνιο συσσωρεύονται ανησυχίες. Ο πρόεδρος του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ (ΠΟΦ), Μπόργκε Μπρέντε, έκρουσε πρόσφατα τον κώδωνα του κινδύνου για τρεις εστίες αστάθειας, που – αν δεν ελεγχθούν – μπορεί να εξελιχθούν σε «φούσκες» με συστημικές συνέπειες: το δημόσιο χρέος, η τεχνητή νοημοσύνη και τα κρυπτονομίσματα.

Κοινός παρονομαστής, σύμφωνα με την ανάλυση του ΠΟΦ, δεν είναι μόνο τα μεγέθη, αλλά η νοοτροπία που τα συνοδεύει: η υπερβολική αισιοδοξία, οι φουσκωμένες προσδοκίες και η αδυναμία των θεσμών να προλάβουν τις στρεβλώσεις πριν αυτές παγιωθούν.

Δημόσιο Χρέος: Μια βόμβα με Αργό Φυτίλι

Το πρώτο και πιο κλασικό μέτωπο βρίσκεται στο πεδίο του χρέους. Τα στοιχεία του ΔΝΤ δείχνουν ότι το παγκόσμιο χρέος έχει εκτιναχθεί στα 313 τρισ. δολάρια, με περίπου τα δύο τρίτα να αφορούν κράτη. Στην Ευρώπη, ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ παραμένει σε επίπεδα άνω του 90%, ενώ χώρες όπως η Ελλάδα εξακολουθούν να κινούνται κοντά στο 160%.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, το ομοσπονδιακό χρέος έχει ξεπεράσει τα 35 τρισ. δολάρια, επαναφέροντας το ερώτημα για το πόσο ακόμη μπορεί να αντέξει το διεθνές σύστημα χωρίς κρίση εμπιστοσύνης. Το ΠΟΦ δεν προαναγγέλλει καταστροφή, επισημαίνει όμως ότι συχνά αυτό που ανατρέπει τις ισορροπίες δεν είναι η αριθμητική, αλλά η στιγμή που οι αγορές παύουν να πιστεύουν ότι «όλα ελέγχονται».

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ & ΤΡΑΠΕΖΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Τεχνητή Νοημοσύνη: Πραγματική Καινοτομία, Φουσκωμένες Αποτιμήσεις

Δεύτερο σημείο προειδοποίησης αποτελεί η οικονομία της τεχνητής νοημοσύνης. Τα τελευταία δύο χρόνια οι επενδύσεις στον κλάδο ξεπέρασαν τα 240 δισ. δολάρια, ενώ οι χρηματιστηριακές αξίες των μεγάλων τεχνολογικών ομίλων έχουν εκτοξευθεί σε επίπεδα που θυμίζουν τη φούσκα των dot-com στα τέλη της δεκαετίας του ’90.

Παράλληλα, η αγορά συγκεντρώνεται στα χέρια λίγων παικτών: μια χούφτα εταιρειών ελέγχει το μεγαλύτερο μέρος των πατεντών, της υπολογιστικής ισχύος και των κρίσιμων υποδομών. Το ΠΟΦ μιλά για «ψυχολογική φούσκα» και θέτει το ερώτημα αν οι προσδοκίες για κέρδη και παραγωγικότητα έχουν ξεφύγει από τα πραγματικά, βραχυπρόθεσμα δεδομένα.

Για την Ευρώπη, το πρόβλημα είναι διττό: τεχνολογικά υπολείπεται των ΗΠΑ, ενώ εξαρτάται έντονα από αμερικανικά οικοσυστήματα και πλατφόρμες. Σε περίπτωση απότομης διόρθωσης, η ήπειρος κινδυνεύει να δεχθεί το κύμα των απωλειών χωρίς να έχει ενδιάμεσα αξιοποιήσει πλήρως τα οφέλη της έκρηξης της ΑΙ.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Κρυπτονομίσματα: Η Αγορά που δεν Μεγάλωσε όσο Νομίζουμε

Τρίτος πυλώνας ανησυχίας είναι ο κόσμος των κρυπτονομισμάτων. Μετά την άνοδο του Bitcoin γύρω στα 85.000 δολάρια τον Οκτώβριο του 2025, η συνολική αξία της αγοράς των crypto ξεπέρασε τα 2,8 τρισ. δολάρια, σχεδόν διπλάσια από την προηγούμενη χρονιά. Η είσοδος θεσμικών επενδυτών έχει αυξήσει τη ρευστότητα, αλλά και την πιθανότητα υπερτίμησης.

Παρά τις κινήσεις ρύθμισης – στην Ευρώπη, για παράδειγμα, με το πλαίσιο MiCA – η αγορά παραμένει εξαιρετικά ευμετάβλητη. Το ΠΟΦ υπενθυμίζει ότι οι εποπτικές Αρχές τρέχουν διαρκώς πίσω από την καινοτομία, ενώ κάθε φάση εκρηκτικής ανόδου ακολουθείται από περίοδο απότομης απογοήτευσης. Αυτό το διαρκές «πήγαινε-έλα» τροφοδοτεί ακριβώς τη λογική της φούσκας.

Μια Ευρώπη Εκτεθειμένη, και μια Ελλάδα σε Λεπτή Ισορροπία

Σε αυτό το περιβάλλον, η Ευρώπη εμφανίζεται ιδιαίτερα ευάλωτη. Ο περιορισμένος δημοσιονομικός χώρος, η καθυστέρηση στη μετάβαση σε πράσινη και ψηφιακή οικονομία και η εξάρτηση από εξωτερικά κέντρα τεχνολογικής ισχύος δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα. Μια ξαφνική διόρθωση είτε στην τεχνολογία είτε στις αγορές κεφαλαίου θα μπορούσε να επηρεάσει ταυτόχρονα αποτιμήσεις, επενδύσεις και ροή χρηματοδότησης προς επιχειρήσεις και κράτη.

Για την Ελλάδα, με το υψηλό δημόσιο χρέος και την ανάγκη πρόσβασης σε ευρωπαϊκά κονδύλια, μια διεθνής αναταραχή θα μπορούσε να μεταφραστεί σε αύξηση κόστους δανεισμού, περιορισμό νέων επενδυτικών σχεδίων και πρόσθετη πίεση στους στόχους για πρωτογενή πλεονάσματα.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ & ΤΡΑΠΕΖΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Οι Κρίσεις Γεννιούνται στην Ευφορία

Το μήνυμα του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ δεν είναι καταστροφολογικό, είναι όμως σαφές: οι μεγάλες κρίσεις σπάνια ξεκινούν όταν όλοι φοβούνται· συνήθως ξεσπούν όταν επικρατεί αίσθηση ασφάλειας και αφθονίας. Ο συνδυασμός φθηνού χρήματος, τεχνολογικής μέθης και πολιτικής πίεσης για ανάπτυξη δημιουργεί το ιδανικό υπόβαθρο για στρεβλώσεις.

Το πραγματικό ζητούμενο, όπως σημειώνουν οι αναλυτές του ΠΟΦ, δεν είναι να μαντέψει κανείς πότε θα σκάσει η επόμενη φούσκα, αλλά να αναγνωρίσει εγκαίρως σε ποια γωνία της οικονομίας έχει αρχίσει ήδη να φουσκώνει.