Νέα Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία για την Προστασία των Ανηλίκων στο Διαδίκτυο

Ένα αυστηρότερο πλαίσιο για την ψηφιακή ασφάλεια των παιδιών αρχίζει να διαμορφώνεται στην Ευρώπη, καθώς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στέλνει ηχηρό μήνυμα προς τις μεγάλες τεχνολογικές πλατφόρμες. Με ευρεία πλειοψηφία, οι ευρωβουλευτές ενέκριναν ψήφισμα που ζητά την αναθεώρηση των πρακτικών λειτουργίας των social media, των εφαρμογών βίντεο και της βιομηχανίας gaming, τονίζοντας πως «η υγεία των παιδιών προηγείται κάθε ψηφιακής ελευθερίας».

Στην καρδιά της συζήτησης βρίσκεται η ολοένα και πιο έντονη εξάρτηση των ανηλίκων από τα ψηφιακά περιβάλλοντα. Τα στατιστικά αποτυπώνουν μια ανησυχητική πραγματικότητα: σχεδόν όλα τα παιδιά και οι έφηβοι συνδέονται στο διαδίκτυο καθημερινά, η πλειονότητα ελέγχει το κινητό της ανά ώρα, ενώ ένα μεγάλο μέρος –υπολογίζεται περίπου στο ένα τέταρτο– εμφανίζει ήδη συμπτώματα εθιστικής χρήσης. Για τους ευρωβουλευτές, αυτό συνιστά πλέον κοινωνικό φαινόμενο και όχι μια σειρά μεμονωμένων περιστατικών.

Το ψήφισμα εισάγει μια σειρά προτάσεων που θα αλλάξουν ριζικά την εμπειρία των ανηλίκων στο διαδίκτυο. Πρώτα από όλα, προτείνεται η θέσπιση ελάχιστης ηλικίας τα 16 έτη για αυτόνομη πρόσβαση σε πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, υπηρεσίες βίντεο και ψηφιακούς AI συντρόφους. Για παιδιά 13–16 ετών, η χρήση θα επιτρέπεται μόνο με γονική συναίνεση, ενώ προωθείται η δημιουργία πανευρωπαϊκού συστήματος επαλήθευσης ηλικίας. Ωστόσο, ξεκαθαρίζεται ότι η ύπαρξη τέτοιων εργαλείων δεν απαλλάσσει τις πλατφόρμες από το βάρος της ευθύνης.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ

Αξιοσημείωτο είναι πως, για πρώτη φορά, το Κοινοβούλιο εισηγείται να θεσπιστεί προσωπική ευθύνη για τα υψηλόβαθμα στελέχη των εταιρειών τεχνολογίας σε περίπτωση συστηματικής παραβίασης κανόνων προστασίας ανηλίκων. Η προσέγγιση αυτή σηματοδοτεί μετατόπιση από τα παραδοσιακά εταιρικά πρόστιμα σε ένα αυστηρότερο καθεστώς λογοδοσίας, που αγγίζει απευθείας όσους λαμβάνουν κρίσιμες αποφάσεις.

Παράλληλα, ζητείται να μπει τέλος στον εθιστικό σχεδιασμό των ψηφιακών εφαρμογών, που βασίζεται σε λειτουργίες όπως το αυτόματο παίξιμο, το άπειρο σκρολάρισμα και τα τεχνητά συστήματα επιβράβευσης. Οι ευρωβουλευτές προτείνουν οι συγκεκριμένες λειτουργίες να απενεργοποιούνται προεπιλεγμένα και να μην επιτρέπονται όταν οι χρήστες είναι ανήλικοι. Αντίστοιχα, ζητείται περιορισμός των αλγοριθμικών συστημάτων που προτείνουν περιεχόμενο με βάση τη συμπεριφορά των παιδιών, καθώς αποτελούν έναν από τους βασικούς μηχανισμούς που ενισχύουν την εμμονική χρήση.

Ειδική μνεία γίνεται και στα videogames, όπου οι πρακτικές μικροσυναλλαγών και τα lootboxes προσομοιάζουν σε τζόγο. Προτείνεται να θεωρηθούν ακατάλληλες για ανηλίκους, όπως και η οικονομική αξιοποίηση παιδιών ως influencers, που συχνά εκθέτει τους ανήλικους σε υπέρμετρη πίεση και διαδικτυακούς κινδύνους.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ

Τέλος, το ψήφισμα επισημαίνει την ανάγκη άμεσης παρέμβασης στον ταχέως αναπτυσσόμενο χώρο της τεχνητής νοημοσύνης. Από deepfakes έως εφαρμογές που μιμούνται ανθρώπινη συμπεριφορά, τα εργαλεία αυτά μπορούν να επηρεάσουν σοβαρά την ψυχολογία και την αίσθηση ασφάλειας των παιδιών. Η εισηγήτρια του Κοινοβουλίου υπογράμμισε ότι «το πείραμα τελειώνει εδώ», καλώντας τις πλατφόρμες να αναλάβουν επιτέλους τον ρόλο που τους αναλογεί.

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, πάνω από το 90% των Ευρωπαίων πολιτών θεωρούν την προστασία των παιδιών στο διαδίκτυο άμεση προτεραιότητα. Το μήνυμα φαίνεται ξεκάθαρο: η Ευρώπη προετοιμάζεται για μια νέα εποχή ψηφιακής ευθύνης, όπου τα παιδιά τοποθετούνται στο επίκεντρο της τεχνολογικής πολιτικής.