Η Σκιώδης Οικονομία των Παράνομων Τσιγάρων στην Ευρώπη και η Ανάγκη για Ισορροπημένες λύσεις

Σε μια Ευρώπη που ταλανίζεται από πληθωρισμό, αβεβαιότητα και ασύμμετρες φορολογικές πολιτικές, το φαινόμενο της παράνομης αγοράς τσιγάρων αποκτά διαστάσεις που ξεπερνούν τα όρια της δημόσιας υγείας και αγγίζουν την ίδια την οικονομική και κοινωνική συνοχή. Σε συνέντευξή του στον δημοσιογράφο Ξένιο Μεσαρίτη για το Economy Today, ο Χρήστος Χαρπαντίδης, Ανώτατος Αντιπρόεδρος Εξωτερικών Υποθέσεων της Philip Morris International, μιλά για τις απώλειες δισεκατομμυρίων στα κρατικά ταμεία, τις γεωγραφικές ανισότητες στην Ευρώπη και τον δρόμο προς ένα μέλλον χωρίς παραδοσιακό τσιγάρο.

Απώλειες δισεκατομμυρίων και ενίσχυση του οργανωμένου εγκλήματος

Σύμφωνα με στοιχεία της KPMG για το 2024, στην Ε.Ε. καταναλώθηκαν 38,9 δισ. παράνομα τσιγάρα, αριθμός που ισοδυναμεί με το 9,2% της συνολικής κατανάλωσης. Η απώλεια για τα δημόσια ταμεία άγγιξε τα 14,9 δισ. ευρώ, ποσό συγκρίσιμο με ολόκληρους ευρωπαϊκούς προϋπολογισμούς προγραμμάτων, όπως το Erasmus+. Όπως εξήγησε ο κ. Χαρπαντίδης, το λαθρεμπόριο καπνού δεν στερεί μόνο φορολογικά έσοδα αλλά τροφοδοτεί το οργανωμένο έγκλημα και απειλεί τη δημόσια υγεία, καθώς τα προϊόντα αυτά δεν υπόκεινται σε ποιοτικούς ελέγχους και συχνά φτάνουν σε ανήλικους.

Η γεωγραφική ανισότητα του φαινομένου

Η εικόνα στην Ευρώπη παρουσιάζει μεγάλες αποκλίσεις. Η Γαλλία βρίσκεται στην κορυφή της παράνομης κατανάλωσης, ενώ αυξητικές τάσεις καταγράφονται και στην Ολλανδία. Αντίθετα, η Ελλάδα αναδεικνύεται σε «success story», με σημαντική μείωση στο 17,5% της παράνομης αγοράς, χάρη σε σταθερή φορολογική πολιτική και αποτελεσματικές διωκτικές ενέργειες. Οι διαφορές αυτές, όπως τονίζει ο κ. Χαρπαντίδης, δείχνουν πώς η φορολογική ισορροπία και η συνέπεια μπορούν να περιορίσουν το πρόβλημα.

Ο ρόλος της φορολογίας και της πολιτικής βούλησης

Η υπερφορολόγηση των νόμιμων προϊόντων, ιδίως σε χώρες με επιθετικές αυξήσεις τιμών, ενισχύει ακούσια τη μαύρη αγορά. Η Philip Morris International προτείνει μια διαφοροποιημένη φορολογική προσέγγιση για τα εναλλακτικά προϊόντα καπνού, τα οποία, σύμφωνα με επιστημονικά δεδομένα, είναι λιγότερο επιβλαβή. Όπως υπογράμμισε ο κ. Χαρπαντίδης, χρειάζεται ένα ρυθμιστικό πλαίσιο που θα επιτρέπει την καινοτομία, θα προστατεύει τη δημόσια υγεία και θα περιορίζει τα περιθώρια δράσης του λαθρεμπορίου.

Συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα

Η PMI συνεργάζεται ήδη με εθνικές και ευρωπαϊκές αρχές, παρέχοντας τεχνογνωσία και στήριξη σε ελέγχους. Ενδεικτικό παράδειγμα αποτελεί το σύστημα ιχνηλασιμότητας της Ε.Ε., το οποίο λειτουργεί για τα νόμιμα προϊόντα, αν και δεν καλύπτει τους παράνομους κατασκευαστές. «Η τεχνολογία από μόνη της δεν αρκεί», σχολίασε ο κ. Χαρπαντίδης, τονίζοντας την ανάγκη για ολοκληρωμένες λύσεις, που θα συνδυάζουν ελέγχους, φορολογική σταθερότητα και διεθνή συνεργασία.

Το όραμα για ένα μέλλον χωρίς τσιγάρο

Η Philip Morris έχει θέσει ως στρατηγικό στόχο τη μετάβαση σε μια εποχή χωρίς παραδοσιακά τσιγάρα. Ήδη το 42% των εσόδων της προέρχεται από εναλλακτικά προϊόντα, ενώ η εταιρεία επενδύει σε έρευνα και τεχνολογίες που μειώνουν τις βλαβερές επιπτώσεις του καπνίσματος. «Η δέσμευση υπάρχει, η τεχνολογία υπάρχει. Αυτό που χρειάζεται είναι πολιτική βούληση και πρόσβαση των πολιτών σε τεκμηριωμένες επιλογές», υπογράμμισε ο κ. Χαρπαντίδης.

*Το παραπάνω ρεπορτάζ βασίζεται στη συνέντευξη του Χρήστου Χαρπαντίδη στον Ξένιο Μεσαρίτη για το Economy Today.