Η Πτώση της Εμπιστοσύνης στα Social Media και η Άνοδος των Podcasts

Η σχέση των χρηστών με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης φαίνεται να αλλάζει ριζικά. Σύμφωνα με πρόσφατες διεθνείς έρευνες, η εμπιστοσύνη προς τις πλατφόρμες όπως το Facebook, το X (πρώην Twitter) και το TikTok βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση, ενώ τα podcasts αναδεικνύονται σε μια νέα, πιο ήπια και συνειδητή μορφή ενημέρωσης.

Τα ευρήματα του Ethics Index 2025 του Governance Institute of Australia δείχνουν ότι ένας στους τέσσερις Αυστραλούς θεωρεί πλέον τα social media «ανήθικα». Η έρευνα Edelman Trust Barometer 2025, που κάλυψε περισσότερες από 30 χώρες, επιβεβαιώνει την ίδια τάση σε παγκόσμιο επίπεδο: η αξιοπιστία των κοινωνικών δικτύων μειώνεται σταθερά, καθώς οι χρήστες ταυτίζουν τις πλατφόρμες με την παραπληροφόρηση, την πολιτική πόλωση και την ψυχολογική κόπωση.

Παρότι τα social media άνοιξαν νέους δρόμους επικοινωνίας, δημιουργικότητας και συμμετοχής, η σκοτεινή τους πλευρά γίνεται όλο και πιο εμφανής. Ψευδείς ειδήσεις εξαπλώνονται με ιλιγγιώδη ταχύτητα, οι αλγόριθμοι ευνοούν το εντυπωσιακό έναντι του αληθινού, ενώ η υπερβολική χρήση έχει συσχετιστεί με άγχος, κατάθλιψη και μειωμένη συγκέντρωση, ειδικά στους νέους. Η μαρτυρία της Φράνσις Χόγκεν, πρώην στελέχους του Facebook, το 2021 αποκάλυψε ότι ακόμη και εσωτερικές αναλύσεις της Meta αναγνώριζαν τις βλαβερές επιπτώσεις του Instagram στην ψυχική υγεία των εφήβων – χωρίς, ωστόσο, να λαμβάνονται επαρκή μέτρα.

01/11/2025 Σεμινάριο NEORAMA: Η Τέχνη του Podcasting Δημιουργία, Ηχογράφηση και Προώθηση (7 ώρες)

Από τα timelines στα ακουστικά

Την ίδια στιγμή που τα social media χάνουν την αξιοπιστία τους, τα podcasts γνωρίζουν εντυπωσιακή άνθηση. Στην Αυστραλία, περισσότεροι από τους μισούς πολίτες άνω των 10 ετών ακούνε ή βλέπουν podcasts κάθε μήνα, ενώ στις εθνικές εκλογές του 2025 οι υποψήφιοι πολιτικοί χρησιμοποίησαν ενεργά τη μορφή αυτή για να προσεγγίσουν το κοινό τους.

Η επιτυχία των podcasts δεν είναι τυχαία. Σε αντίθεση με τη φευγαλέα κατανάλωση περιεχομένου στα social media, η ακρόαση ενός podcast είναι μια πιο συνειδητή εμπειρία: ο ακροατής επιλέγει ποιον θα ακούσει, πότε και για πόση ώρα. Οι συζητήσεις είναι εκτενέστερες, πιο ανθρώπινες και προσφέρουν μια αίσθηση αυθεντικότητας που σπανίζει στο ψηφιακό χάος των δικτύων.

Πολλοί ακροατές αναπτύσσουν σχέσεις εμπιστοσύνης με τους παρουσιαστές, τους οποίους αντιμετωπίζουν σχεδόν ως προσωπικές φωνές καθοδήγησης. Αυτή η «συντροφικότητα του ήχου» έχει καταστήσει τα podcasts το νέο αγαπημένο μέσο ενημέρωσης, ειδικά για κοινά που κουράστηκαν από τον συνεχή βομβαρδισμό των feeds.

01/11/2025 Σεμινάριο NEORAMA: Η Τέχνη του Podcasting Δημιουργία, Ηχογράφηση και Προώθηση (7 ώρες)

Η άλλη όψη της αυθεντικότητας

Ωστόσο, οι ειδικοί προειδοποιούν πως ούτε τα podcasts είναι άμοιρα κινδύνων. Έρευνα του Brookings Institution αποκάλυψε ότι περίπου το 70% των πολιτικών podcasts περιέχουν τουλάχιστον έναν ψευδή ή ανεπιβεβαίωτο ισχυρισμό, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις παρατηρήθηκε τοξικός λόγος και μονομερής ανάλυση. Με άλλα λόγια, το γεγονός ότι ένα περιεχόμενο φαίνεται πιο ανθρώπινο ή ειλικρινές δεν σημαίνει ότι είναι και πιο αξιόπιστο.

Η ανάγκη για νέα ψηφιακή παιδεία

Το συμπέρασμα των ερευνητών είναι σαφές: η εμπιστοσύνη στο ψηφιακό περιβάλλον δεν εξαρτάται από την πλατφόρμα, αλλά από τη συνειδητή κατανάλωση περιεχομένου. Είτε πρόκειται για ένα viral βίντεο στο TikTok είτε για ένα πολιτικό podcast, η κριτική σκέψη παραμένει η μόνη άμυνα απέναντι στην παραπληροφόρηση.

01/11/2025 Σεμινάριο NEORAMA: Η Τέχνη του Podcasting Δημιουργία, Ηχογράφηση και Προώθηση (7 ώρες)

Οι κυβερνήσεις και οι ίδιες οι εταιρείες οφείλουν να δείξουν μεγαλύτερη διαφάνεια και υπευθυνότητα: να αποκαλύπτουν πώς λειτουργούν οι αλγόριθμοι, πώς επιλέγεται το περιεχόμενο που προβάλλεται και ποιος χρηματοδοτεί τις εκπομπές. Στην Αυστραλία, ήδη συζητείται νομοθετική ρύθμιση που θα επιβάλλει στις πλατφόρμες «καθήκον φροντίδας» προς τους χρήστες, ώστε να περιορίζεται ενεργά η διάδοση επιβλαβούς ή ψευδούς περιεχομένου.

Αν το 2010 ήταν η δεκαετία των social media, το 2025 μπορεί να αποδειχθεί η δεκαετία της επιστροφής στην ποιότητα της πληροφορίας. Και αυτή τη φορά, το μήνυμα έρχεται όχι από τις οθόνες, αλλά από τα ακουστικά.