ESG υπό αναθεώρηση: Ο φόβος ότι η Ευρώπη θυσιάζει τη βιωσιμότητα στον βωμό της ανταγωνιστικότητας

Η προσπάθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης να απλοποιήσει το ρυθμιστικό πλαίσιο των κανόνων ESG φαίνεται να προκαλεί ανησυχία στους ακαδημαϊκούς και νομικούς κύκλους της Ευρώπης, που προειδοποιούν για τον κίνδυνο νομικών συγκρούσεων και υπονόμευσης της ίδιας της κλιματικής νομοθεσίας της Ένωσης.

Περισσότεροι από 30 πανεπιστημιακοί και νομικοί ειδικοί από κορυφαία ιδρύματα —ανάμεσά τους τα Πανεπιστήμια της Οξφόρδης και του Κέιμπριτζ— απέστειλαν κοινή επιστολή στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, εκφράζοντας σοβαρές επιφυλάξεις για τις αλλαγές που σχεδιάζονται στην Οδηγία για τη Δέουσα Επιμέλεια Εταιρικής Βιωσιμότητας (CSDDD).

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ESG

Οι φόβοι για τα “σχέδια μετάβασης”

Η βασική ανησυχία των ειδικών επικεντρώνεται στη μεταχείριση των λεγόμενων σχεδίων μετάβασης, των οποίων ο ρόλος είναι κρίσιμος για την επίτευξη του στόχου μηδενικών εκπομπών έως το 2050. Σύμφωνα με τη νέα διατύπωση της πρότασης, φαίνεται να χαλαρώνει η υποχρέωση των εταιρειών να εφαρμόζουν τέτοια σχέδια, περιορίζοντας τις ευθύνες τους σε απλή “κατάρτιση” χωρίς δεσμευτική εφαρμογή.

Ο Τομ Βέτσερ, ιδρυτής του Προγράμματος Βιώσιμου Δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, προειδοποιεί ότι μια τέτοια εξέλιξη θα αποτελούσε “βήμα προς τα πίσω” για τη βιώσιμη ανάπτυξη στην Ευρώπη. Όπως εξηγεί, χωρίς ξεκάθαρη νομική υποχρέωση εφαρμογής, «θα είναι πολύ δύσκολο για την ΕΕ να πετύχει τους στόχους μείωσης των εκπομπών που έχει θεσπίσει με νόμο».

Η θέση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και οι πολιτικές πιέσεις

Από την πλευρά της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποστηρίζει ότι η νέα διατύπωση της CSDDD ευθυγραμμίζεται καλύτερα με την υπόλοιπη νομοθεσία ESG, διασφαλίζοντας ότι τα σχέδια μετάβασης θα υπόκεινται σε εποπτεία και θα περιλαμβάνουν συγκεκριμένες δράσεις.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΔΙΚΗΓΟΡΟΥΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Ωστόσο, η πίεση για χαλάρωση των κανόνων προέρχεται και από κράτη-μέλη όπως η Γερμανία και η Γαλλία, τα οποία εκφράζουν φόβους ότι η υπερβολική ρύθμιση θα επιβαρύνει δυσανάλογα τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, μειώνοντας την ανταγωνιστικότητά τους απέναντι στις αμερικανικές και ασιατικές εταιρείες.

Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι θέλει να μειώσει τη γραφειοκρατία και να καταστήσει το πλαίσιο ESG πιο “λειτουργικό και ρεαλιστικό”. Ωστόσο, η ισορροπία ανάμεσα στην απλούστευση και τη διατήρηση της ουσίας των κανόνων βιωσιμότητας αποδεικνύεται λεπτή.

Ανησυχίες για νομικές επιπτώσεις και εξωεδαφικές πιέσεις

Η πιθανότητα δικαστικών προσφυγών σε εθνικό ή ευρωπαϊκό επίπεδο αυξάνεται, σύμφωνα με νομικούς κύκλους, καθώς οι αλλαγές μπορεί να ερμηνευτούν ως υποχώρηση από δεσμευτικές υποχρεώσεις. Ο Βέτσερ υπογραμμίζει ότι ήδη υπάρχουν νομικά γραφεία και οργανώσεις που “παρακολουθούν” στενά την εξέλιξη της οδηγίας και προετοιμάζονται για νέες υποθέσεις που θα δοκιμάσουν τα όρια της περιβαλλοντικής ευθύνης.

Την ίδια στιγμή, οι Ηνωμένες Πολιτείες ασκούν διπλωματικές πιέσεις στην ΕΕ, ζητώντας να περιοριστεί η λεγόμενη “εξωεδαφικότητα” των ευρωπαϊκών κανονισμών, που επηρεάζουν και μη ευρωπαϊκές εταιρείες. Το Εμπορικό Επιμελητήριο των ΗΠΑ έχει χαρακτηρίσει τα ευρωπαϊκά πρότυπα “υπερβολικά περιοριστικά” για την παγκόσμια αγορά.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ

Το διακύβευμα: ισορροπία ανάμεσα σε πρόοδο και ρεαλισμό

Η CSDDD, που εγκρίθηκε πέρυσι αλλά η εφαρμογή της έχει ήδη αναβληθεί κατά έναν χρόνο, είχε σχεδιαστεί για να επιβάλει όχι μόνο την περιβαλλοντική υπευθυνότητα αλλά και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις εφοδιαστικές αλυσίδες.

Οι πανεπιστημιακοί υπογραμμίζουν ότι ο στόχος δεν είναι να επιβληθούν τιμωρίες, αλλά να διασφαλιστεί η νομική σαφήνεια και η δυνατότητα προγραμματισμού για τις επιχειρήσεις. «Δεν πρόκειται μόνο για την επίτευξη των στόχων», σημειώνει ο Βέτσερ. «Πρόκειται για το να το κάνουμε με τρόπο που προσφέρει ασφάλεια και προβλεψιμότητα».

Καθώς οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται, ένα πράγμα είναι σαφές: η Ευρώπη προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα στη βιώσιμη φιλοδοξία και στην οικονομική πραγματικότητα — μια ισορροπία που θα καθορίσει την αξιοπιστία του ευρωπαϊκού ESG μοντέλου τα επόμενα χρόνια.