Έλον Μασκ: Σε 10–20 Χρόνια η Δουλειά θα είναι Προαιρετική

Ένα μέλλον όπου η εργασία θυμίζει… χόμπι

Ο Έλον Μασκ, επικεφαλής των Tesla, SpaceX, xAI και ιδιοκτήτης του X, επανέρχεται με μια πρόβλεψη που ανατρέπει όσα ξέρουμε για την εργασία: μέσα στα επόμενα 10–20 χρόνια, υποστηρίζει, η τεχνητή νοημοσύνη και η ρομποτική θα έχουν προχωρήσει τόσο πολύ, ώστε οι άνθρωποι δεν θα χρειάζεται να δουλεύουν για να ζουν. Η εργασία, λέει, θα μοιάζει περισσότερο με προσωπική επιλογή – όπως το να καλλιεργείς μόνος σου τον κήπο σου, παρότι μπορείς να αγοράσεις τα πάντα από το σούπερ μάρκετ.

Σε πρόσφατη συνέντευξή του σε podcast, ο Μασκ εκτίμησε ότι ακόμη και σε 10–15 χρόνια μπορεί να έχουμε φτάσει σε αυτό το σημείο, με την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών να γίνεται σχεδόν αποκλειστικά από αυτόνομα συστήματα.

Από το Universal Basic Income στο «Universal High Income»

Για να στηρίξει αυτό το σενάριο, ο Μασκ μιλά τα τελευταία χρόνια για κάτι πέρα από το γνωστό Universal Basic Income (καθολικό βασικό εισόδημα). Το ονομάζει «Universal High Income» – ένα καθεστώς στο οποίο η κοινωνία θα παράγει τόσο μεγάλο πλούτο, ώστε να μπορεί να εξασφαλίζει σε όλους υψηλό επίπεδο διαβίωσης, ανεξάρτητα από το αν εργάζονται ή όχι.

Όπως έχει πει σε συνομιλία του με τον πρώην Βρετανό πρωθυπουργό Ρίσι Σούνακ, φαντάζεται ένα «age of abundance», μια εποχή αφθονίας όπου «δεν θα υπάρχει έλλειψη αγαθών και υπηρεσιών» και το χρήμα θα παύσει να είναι ο βασικός μηχανισμός κατανομής εργασίας.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ

Οι Άλλοι Τεχνολογικοί Ηγέτες και η «Συρρίκνωση» της Εργάσιμης Εβδομάδας

Ο Μασκ δεν είναι ο μόνος που βλέπει μια ριζική αλλαγή στο μοντέλο εργασίας.

• Ο Μπιλ Γκέιτς έχει δηλώσει ότι η πρόοδος της ΤΝ μπορεί να μας οδηγήσει σε διήμερη εργάσιμη εβδομάδα μέσα στην επόμενη δεκαετία, καθώς τα περισσότερα καθήκοντα θα αυτοματοποιηθούν.

• Ο CEO της Zoom, Έρικ Γιουάν, προβλέπει ότι η υιοθέτηση εργαλείων όπως τα «digital twins» – ψηφιακά avatars που θα πηγαίνουν σε meetings αντί για μας – θα επιτρέψει τριήμερη ή τετραήμερη εργασία, απελευθερώνοντας χρόνο για πιο δημιουργική απασχόληση.

• Ο επικεφαλής της Nvidia, Τζένσεν Χουάνγκ, θεωρεί πιθανό να καθιερωθεί η τετραήμερη εργάσιμη εβδομάδα, αν και προειδοποιεί ότι αυτό δεν σημαίνει λιγότερη δουλειά· η ΤΝ, λέει, θα ξεκλειδώσει τόσες νέες ιδέες και έργα, ώστε οι άνθρωποι θα παραμείνουν εξίσου – αν όχι περισσότερο – απασχολημένοι.

Κοινός παρονομαστής όλων αυτών των προβλέψεων είναι ότι η παραγωγικότητα θα εκτοξευθεί, αναγκάζοντας κυβερνήσεις και επιχειρήσεις να ξανασκεφτούν πώς μοιράζεται ο χρόνος, το εισόδημα και η εργασία.

Ουτοπία ή Κίνδυνος; Τι Λένε οι Ειδικοί

Ο ενθουσιασμός για ένα μέλλον όπου η εργασία είναι προαιρετική συνοδεύεται από σοβαρές επιφυλάξεις. Οργανισμοί όπως το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, το ΔΝΤ και μεγάλες συμβουλευτικές εταιρείες έχουν προειδοποιήσει ότι η ΤΝ μπορεί να αναδιαμορφώσει ή να καταργήσει δεκάδες εκατομμύρια θέσεις εργασίας τα επόμενα χρόνια, με ορισμένα σενάρια να μιλούν για αυτοματοποίηση έως και 30% των ωρών εργασίας σε οικονομίες όπως των ΗΠΑ μέχρι το 2030.

Το ερώτημα, όπως το θέτουν πολλοί οικονομολόγοι, δεν είναι αν η ΤΝ μπορεί να παράγει αρκετό πλούτο – αλλά αν οι πολιτικές, τα συστήματα φορολόγησης και κοινωνικής προστασίας και η εκπαίδευση θα προσαρμοστούν αρκετά γρήγορα ώστε να μοιραστεί δίκαια αυτός ο πλούτος.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ (HR)

Χωρίς τέτοιες αλλαγές, ο κίνδυνος είναι ένα μέλλον όπου ένα μικρό ποσοστό απολαμβάνει την «εποχή της αφθονίας» και ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού αντιμετωπίζει εργασιακή ανασφάλεια και ανισότητες. Για αυτό και πολλές εκθέσεις υπογραμμίζουν την ανάγκη για reskilling και upskilling, καθώς και για πειραματισμούς με νέα μοντέλα κοινωνικής πολιτικής – από πιο ισχυρά δίχτυα ασφαλείας μέχρι πιλοτικά προγράμματα βασικού εισοδήματος.

Η Μεγάλη Εκκρεμότητα: Αν δεν Δουλεύουμε για να Ζούμε, ποιο θα είναι το «Γιατί»;

Ακόμη κι αν επαληθευτεί το «καλό» σενάριο του Μασκ, ο ίδιος αναγνωρίζει ότι το δύσκολο ερώτημα του μέλλοντος δεν θα είναι πώς θα πληρωνόμαστε, αλλά τι θα δίνει νόημα στη ζωή μας όταν οι μηχανές μπορούν να κάνουν σχεδόν τα πάντα καλύτερα από εμάς.

Μέχρι τότε, η συζήτηση για την τεχνητή νοημοσύνη και την εργασία παραμένει ανοιχτή, και οι αποφάσεις που θα ληφθούν τα επόμενα χρόνια σε κυβερνητικό και επιχειρηματικό επίπεδο θα κρίνουν αν το «προαιρετική εργασία» θα είναι μια πραγματική επιλογή ή απλώς μια αισιόδοξη πρόβλεψη ενός δισεκατομμυριούχου.